ΜΑΝΔΡΑ ΕΙΔΥΛΛΙΑ: Ενας Δήμος βρυκόλακας

Η αφορμή για το σημερινό μου σημείωμα δόθηκε από ένα γεγονός, που επιβεβαίωσε την έντονη δυσλειτουργία του υπερσυγκεντρωτικού Δήμου Μάνδρας Ειδυλλίας. Συγκεκριμένα: Στις 22.11.2019, ο Προιστάμενος της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Δυτικής Αττικής, απέστειλε προς τον Δήμο έγγραφό του, με το οποίο εισηγείτο προς την Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Αττικής την υποβάθμιση του Λυκείου των Ερυθρών σε Λυκειακές Τάξεις. Ενώ το αρμόδιο αιρετό όργανο, το οποίο παρέλαβε το σχετικό έγγραφο, όφειλε, λόγω της σοβαρότητας του θέματος, να ενημερώσει άμεσα τόσο την Κοινότητα Ερυθρών, όσο και τον Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου προκειμένου να εισαγόταν ως έκτακτο θέμα προς συζήτηση κατά τη συνεδρίαση της 27ης Νοεμβρίου 2019, αυτό αδράνησε. Η ενημέρωση τελικά αυτή έλαβε χώρα το μεσημέρι στις 27.11.2019 (!!!!), λίγες ώρες πριν από τη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου και δύο (2) ουσιαστικά εργάσιμες ημέρες (!!!!) πριν την οριστικοποίηση της προαναφερόμενης εισήγησης. Η αδράνεια του αρμόδιου αιρετού οργάνου αυτή, η οποία οφείλεται είτε σε αδιαφορία, είτε σε άγνοια της πραγματικότητας και των δυσμενέστατων συνεπειών, που μπορεί να προκληθούν από την αποδοχή της υποβάθμισης της προαναφερόμενης σχολικής μονάδας, ήλθε να επιβεβαιώσει τις δυσλειτουργικές παθογένειες ενός Δήμου, που ως θεσμός, οργανισμός και διοικητικός μηχανισμός αδυνατεί να ανταπεξέλθει στα στοιχειώδη καθήκοντά του έναντι τόσο των πολιτών όσο και του τοπικού δημόσιου συμφέροντος, το οποίο κατά τεκμήριο υπηρετεί. 

Οι δυσλειτουργικές παθογένειες αυτές δυστυχώς δεν αποτελούν συγκυριακά ή περιστασιακά φαινόμενα, που προκαλούνται από προσωπικές αδυναμίες ή ελαττώματα του αιρετού πολιτικού προσωπικού, που ως δημοτική αρχή έχει κληθεί να υπηρετήσει το Δήμο ή του απασχολούμενου προσωπικού, που τον στελεχώνει. Αποτελούν δομικά-συστατικά χαρακτηριστικά ενός διοικητικού οργανισμού, που διαμορφώθηκε και λειτουργεί πάνω στα σαθρά θεμέλια της διαχειριστικής ανεπάρκειας, της έλλειψης της αρχής εμπιστοσύνης του πολίτη προς την διοίκηση, της προσωποκεντρικής πολιτικής λειτουργίας, της απουσίας στρατηγικού αναπτυξιακού προγράμματος, της πελατειακής αντίληψης, της υποκατάστασης της κοινωνικής συνεισφοράς από τον επικοινωνιακό τακτικισμό και εν γένει της βλαχοδημαρχιακής αντίληψης ως προς την διαχείριση των τοπικών υποθέσεων. 

Η ύπαρξη των δομικών-συστατικών χαρακτηριστικών αυτών αναφάνηκε αμέσως μετά την, δια της αναγκαστικής καλλικρατικής συνενώσεως, ίδρυση του Δήμου Μάνδρας Ειδυλλίας. Η ιδρυση του Δήμου αυτού, δεν συνιστά παρά τη γέννηση ενός διοικητικού τερατουργήματος, του οποίου οι γεννήτορες ήταν η κομματική σκοπιμότητα και η ανάγκη ικανοποίησης προσωπικών μικροπολιτικών μωροφιλοδοξιών. Ιδρυμένος πάνω στα σαθρά θεμέλια, που προαναφέρω, ο Δήμος αυτός, κλήθηκε να διαχειριστεί υποθέσεις, που εδαφικά αφορούσαν μία τεράστια έκταση 426,197 τετραγωνικών χιλιομέτρων, 23 οικισμούς, 3 πρώην δήμους και 1 πρώην κοινότητα με γεωμορφολογικές, κοινωνικές και παραγωγικές ιδιαιτερότητες, χωρίς να έχει αντικειμενικά τη δυνατότητα να ανταποκριθεί προς τούτο.

Η αδυναμία αυτή σε συνδυασμό με την εφαρμογή των καλλικρατικών διατάξεων για την οργάνωση και λειτουργία της τοπικής διοίκησης, ώθησαν τις δημοτικές αρχές να διοικούν συγκεντρωτικά και με βάση ένα  δημαρχοκεντρικό μοντέλο, που προσιδιάζε περισσότερο σε φεουδαρχική πολιτική εξουσία, παρά σε σύγχρονο πολιτικό σύστημα τοπικής διακυβέρνησης. Τα προαναφερόμενα δομικά - συστατικά χαρακτηριστικά διατρέχουν και χαρακτηρίζουν  όλη τη δημοτική λειτουργία.

Η συγκεντρωτική λειτουργία του νεότευκτου αυτού διοικητικού τερατουργήματος σε συνδυασμό με τις κεντρικές μνημονιακές πολιτικές, αποψίλωσε σε βαθμό εκμηδενισμού τις υπηρεσίες των κοινοτήτων, των οποίων η καθημερινή διαχείριση παραδόθηκε στους προέδρους των τοπικών συμβουλίων, οι οποίοι μεταβλήθηκαν σε διοικητικά-διεκπεραιωτικά εξαρτήματα των δημοτικών αρχών. Ούτε λόγος φυσικά για ενδοδημοτική αποκέντρωση, ενώ το ζήτημα της συμμετοχής των πολιτών στη λήψη των αποφάσεων, που τους αφορούν, είχε καταντήσει θέμα καθημερινής καφενειακής ανεκδοτολογίας.

Η συγκεντρωτική λειτουργία του τερατουργήματος με την παρέλευση του χρόνου, έλαβε και άλλες διαστάσεις, λίαν επιβαρυντικές κυρίως για τους πολίτες των κοινοτήτων και κάποιων οικισμών. Αναφέρομαι, αν όχι αποκλειστικά, κυρίως στο ζήτημα των ανταποδοτικών τελών. Ετσι οι πολίτες των κοινοτήτων, παρά το ότι κατέβαλαν και καταβάλουν δυσβάστακτα δημοτικά τέλη, ουδόλως απολαμβάνουν τις ανάλογες υπηρεσίες λ.χ. καθαριότητας, αν ληφθεί, μεταξύ άλλων, υπόψη το ανεπαρκέστατο εργατοτεχνικό προσωπικό, που απασχολείται στις εδαφικές τους περιφέρειες. Πιο χαρακτηριστικό είναι ακόμη το παράδειγμα, που αφορά το τέλος υπονόμων. Στην συγκεκριμένη περίπτωση οι πολίτες, που έχουν την ατυχία να διαμένουν στις Κοινότητες Ερυθρών και Βιλίων, καταβάλουν τέλη υπονόμων, το ποσό των οποίων ανέρχεται σε ποσοστό 50% επί του ποσού της τιμής του καταναλωθέντος ύδατος. Με βάση τον δημοτικό προυπολογισμό εσόδων του οικονομικού έτους 2019, κατά το οικονομικό έτος 2018 βεβαιώθηκαν έσοδα από τέλη χρήσης υπονόμων (αποχέτευσης) ύψους 260.084,60 ευρώ, ενώ περαιτέρω με βάση τον προυπολογισμό εξόδων του οικονομικού έτους 2019 προβλέφθηκαν δαπάνες συντήρησης του αποχετευτικού δικτύου και για τις δύο προαναφερόμενες Κοινότητες συνολικού ύψους 28.000 ευρώ (=3.000 ευρώ δαπάνες απόφραξης δικτύου αποχέτευσης + 25.000 ευρώ δαπάνη επιστημονικής και τεχνικής υποστήριξης λειτουργίας βιολογικών καθαρισμών). Τούτο σημάνει ότι οι πολίτες των κοινοτήτων αυτών καταβάλουν δεκαπλάσια ποσά ως τέλη υπονόμων σε σχέση με το ποσό που προυπολογίζεται για τη δαπάνη συντήρησης του δικτύου, με αποτέλεσμα να διαταράσσεται η αρχή της αναλογικότητας που επιβάλει η ανταποδοτική φύση του τέλους. Το αυτό ισχύει και για τους συμπολίτες μας, που διαμένουν στον οικισμό των εργατικών κατοικιών, οι οποίοι μάλιστα καλούνται να καταβάλλουν ως τέλος υπονόμων ποσό, που αντιστοιχεί σε ποσοστό 85% (!!!) επί της τιμής του καταναλωθέντος ύδατος.

Είναι προφανές ότι στην προκειμένη περίπτωση ότι οι πολίτες των κοινοτήτων, αλλά και του οικισμού των Εργατικών Κατοικιών, καταβάλλουν τέλη πολλαπλάσια της προβλεπόμενης ανταπόδοσης, με αποτέλεσμα να δημιουργείται (από την πολλαπλάσια καταβολή) ένα πλεόνασμα, το οποίο μεταφέρεται προς την κεντρική δημοτική διοίκηση, όχι βεβαίως προς εκτέλεση έργων ή προς διενέργεια προμηθειών, αναγκαίων για την κάλυψη των αναγκών των κοινοτήτων, αλλά προς "ελευθερη διαχείριση" από την εκάστοτε δημοτική αρχή.

Εχουμε δηλαδή, φθάσει πλέον στο σημείο η κεντρική δημοτική διοίκηση να αντλεί αυθαίρετα πόρους, που τους στερούνται οι πολίτες των κοινοτήτων, οι οποίοι καταβάλλουν αγόγγυστα διογκωμένα τέλη. Και αυτό, μόνο και μόνο για να συντηρηθεί η συγκεντρωτική και αντιαναπτυξιακή λειτουργία του διοικητικού τερατουργήματος, που κατ΄ευφημισμό αποκαλείται Δήμος Μάνδρας Ειδυλλίας. Ένα τερατούργημα, το οποίο για να επιβιώσει, ακόρεστα απορροφά πόρους από τις καθημαγμένες κοινότητες, έχοντας πλέον ουσιαστικά μεταμορφωθεί σε έναν βρυκόλακα, που πίνει το αίμα, που ρέει στις φλέβες μίας διοικητικά αδύναμης δημοτικής περιφέρειας.   

Απέναντι σε αυτή την κατάσταση τι πρέπει να κάνουμε εμείς οι πολίτες των κοινοτήτων, της αδύναμης δημοτικής περιφέρειας; Να εξακολουθούμε να ανεχόμαστε την βαμπρική αφαίμαξή μας ή να παλουκώσουμε τον βρυκόλακα στέλνοντας τον στον αγύριστο; 

Κοινότητα Ερυθρών 30.11.2019

Παναγιώτης Απ. Κουτσουλέλος

Μέλος της Επιτροπής Διοικητικής Υποστήριξης της Κοινότητας Ερυθρών

            

Η Δημοτική Αρχή υποβαθμίζει τις Κοινότητες

Ο ΔΙΑΚΡΙΤΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ

Σε προηγούμενο σημείωμά μου, είχα αναφερθεί στους διακριτούς ρόλους, που έχουν τα Όργανα των Κοινοτήτων (Συνέλευση Κατοίκων, Συμβούλιο και Πρόεδρος) και τα Όργανα των Δήμων (Δήμαρχος, Δημοτικό Συμβούλιο και Επιτροπές). Ο θεσμός των Κοινοτήτων καθιερώθηκε με το Ν.3852/2010  («ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ»),  στα πλαίσια της ανταπόκρισης του νομοθέτη στο ειδικότερο κάλεσμα της Ευρωπαϊκής Συνθήκης της Λισσαβόνας για την αναγκαιότητα της συμμετοχής των πολιτών στα κέντρα λήψης απόφασης, που τους αφορούν (αρχή της εγγύτητας).

Ο διακριτός, δηλαδή ο θεσμικά διαφορετικός ρόλος των Οργάνων της Κοινότητας και των Οργάνων του Δήμου, έγκειται σε αδρές γραμμές, στα εξής:

α)  Η   Κοινότητα,   δεν   συναποτελείται   από   όργανα   που   εκδίδουν πράξεις  συγκεκριμένου  δεσμευτικού   χαρακτήρα (ατομικές διοικητικές πράξεις)  ή   κανονιστικές   πράξεις (πράξεις με κανόνες ευρύτερης εφαρμογής) ,   παρά μόνον   πράξεις   γνωμοδοτικού   ή   εισηγητικού   χαρακτήρα. Δεσμευτικού χαρακτήρα πράξεις (ατομικές διοικητικές και κανονιστικές πράξεις) εκδίδουν, κατά το νόμο,  τα Όργανα του Δήμου.  Οι εξαιρέσεις, που απορρέουν από τις σχετικές νομοθετικές διατάξεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα αυτόν.

β)  Η   Κοινότητα,   συνεπώς   αποτελεί   θεσμό   ενδοδημοτικής αποκέντρωσης,   της   οποίας   τα   όργανα,   ως   θεσμοί   λαϊκής συμμετοχής μεταφέρουν προς τον Δήμο αιτήματα και  προς τους πολίτες τις αποφάσεις των Δημοτικών Οργάνων που αφορούν την τοπική κοινωνία, που εκπροσωπούν. Αυτή η ροή  input  αιτημάτων και  output  αποφάσεων   συνιστά   και   την   θεσμική   αποστολή   της Κοινότητας. Τα Δημοτικά Όργανα συναποτελούν διοικητικό θεσμό, δια του οποίου υλοποιείται (εκτελείται) η προγραμματική πολιτική της εκάστοτε Δημοτικής Αρχής. 

γ)  Η   Κοινότητα   ως   θεσμός   ενδοδημοτικής   αποκέντρωσης   και λαϊκής συμμετοχής, έχει δυναμικά και όχι στατικά χαρακτηριστικά. Ειδικότερα   ο   θεσμός   αυτός   ενδυναμώνεται   ή   αποδυναμώνεται αντίστοιχα με βάση τον βαθμό συμμετοχής και παρέμβασης των μεν πολιτών στις προβλεπόμενες διαδικασίες, των δε Κοινοτικών Οργάνων   στην   διεύρυνση   των   στόχων   τους   και   κυρίως   των δράσεων τους. Τα Δημοτικά Όργανα έχουν αυστηρά προσδιορισμένες και οριοθετημένες  από το νόμο εξουσίες, η άσκηση των οποίων ελέγχεται, ως προς τη νομιμότητά  τους, από την Κεντρική Διοίκηση. 

δ)  Τα   Κοινοτικά   Όργανα   αποτελούν   θεσμούς   πολιτικο-συμμετοχικούς, που αποβλέπουν στην οργάνωση της δημιουργικής συμμετοχής των πολιτών σε διαδικασίες  συνδιαμόρφωσης, κάθε μορφής και περιεχομένου, προγραμμάτων και επιχειρησιακών σχεδίων, που αφορούν την εδαφική επικράτεια της Κοινότητας,   σε   αντιδιαστολή   με   τα   Δημοτικά   Όργανα,   που αποτελούν θεσμούς με πολιτικο-διοικητικό περιεχόμενο, που αποβλέπουν στην διοικητική εφαρμογή μέτρων στο πλαίσιο της υλοποίησης της προγραμματικής πολιτικής της εκάστοτε Δημοτικής Αρχής.

ε) Στο πλαίσιο της λειτουργίας των Οργάνων της Κοινότητας, μπορεί να λάβει χώρα κάθε συλλογική διεκδίκηση των πολιτών για τον εντοπισμό των προβλημάτων, που τους απασχολούν, για την ιεράρχηση τους και για υποβολή προτάσεων για την επίλυση τους. Εν ολίγοις στο πλαίσιο αυτό μπορεί να λάβουν χώρα δραστηριότητες με κινηματικό χαρακτήρα. Στο πλαίσιο λειτουργίας των Δημοτικών Οργάνων θεσμικά είναι περιορισμένη η συλλογική παρέμβαση των πολιτών, η οποία ουσιαστικά εξαντλείται σε ελέγχους νομιμότητας, μετά από άσκηση ενδικοφανών ή ενδίκων βοηθημάτων. 

Η, ΜΕ ΑΡΙΘΜΟ 1103/12.11.2019, ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΜΑΝΔΡΑΣ ΕΙΔΥΛΛΙΑΣ

Με την, με αριθμό 1103/12.11.2019, απόφασή του, ο Δήμαρχος Μάνδρας Ειδυλλίας, καθόρισε τις αρμοδιότητες των Προέδρων των Συμβουλίων των Κοινοτήτων. Η απόφαση αυτή, με την οποία ορίζονται συγκεκριμένες αρμοδιότητες, που μεταβιβάζονται, με την επίκληση των διατάξεων του άρθρου 84 του Ν. 3852/2010 (μεταβίβαση αρμοδιοτήτων), κατά την άποψή μου βάλλει κατά του διακριτού των θεσμικών ρόλων των Κοινοτικών και των Δημοτικών Οργάνων, πλήττει την αυτονομία των Κοινοτήτων ως πολιτικο-συμμετοχικού θεσμού και εν ολίγοις οδηγεί τα Κοινοτικά Όργανα σε υποβάθμιση. Συγκεκριμένα με την απόφαση αυτή:

α) Μεταβιβάζονται στο Πρόεδρο αρμοδιότητες, οι οποίες έχουν εκχωρηθεί σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 83 του Ν.3852/2010 στο Συμβούλιο, στερώντας το από αυτές. Ειδικότερα μεταβιβάζονται στον Πρόεδρο αρμοδιότητες, που σχετίζονται με την μέριμνα : για την κατάσταση του οδικού δικτύου (άρθρο 1 της απόφασης), για την καθαριότητα των κοινοχρήστων χώρων (άρθρο 3 της απόφασης),  για τη λήψη μέτρων άμεσης αποκατάστασης, ζημιών επείγοντος χαρακτήρα, που αφορούν την υδροδότηση της Κοινότητας (άρθρο 6 της απόφασης), για τον δημοτικό φωτισμό (άρθρο 7 της απόφασης), για την ορθή λειτουργία των παιδικών χαρών (άρθρο 8 της απόφασης), για την εύρυθμη λειτουργία του κοιμητηρίου (άρθρο 9 της απόφασης), για την προώθηση του εθελοντισμού (άρθρο 10 της απόφασης),  για την καταγραφή των μέσων και του ανθρώπινου δυναμικού για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών (άρθρο 11 της απόφασης) , για την προστασία της δημοτικής περιουσίας (άρθρο 12 της απόφασης), για τη συμμετοχή στην διοίκηση κληροδοτημάτων (άρθρο 15 της απόφασης) και για την διαχείριση των αδέσποτων ζώων (άρθρο 17 της απόφασης).

β) Μεταβιβάζονται, μεταξύ άλλων, και  αρμοδιότητες αμιγώς διοικητικού – υπαλληλικού χαρακτήρα στον Πρόεδρο της Κοινότητας, που αφορούν την επίβλεψη  των υπαλλήλων του τεχνικού προσωπικού, των μηχανημάτων και εν γένει των υλικών, που διατίθενται για την Κοινότητα (άρθρο 2 της απόφασης), την αποτροπή δημιουργίας κάθε είδους χώρων παράνομης απόθεσης απορριμμάτων  και καταμήνυσης των υπαιτίων (άρθρο 4 της απόφασης), την εποπτεία τήρησης της υποχρέωσης καθαρισμού ακαλύπτων χώρων  και την εισήγηση για επιβολή σχετικών προστίμων (άρθρο 5 της απόφασης), την ευθύνη καθαρισμού των ακτών (άρθρο 18 της απόφασης), την αποκλειστική ευθύνη εύρυθμης λειτουργίας του κοινωνικού παντοπωλείου και κοινωνικού φαρμακείου (άρθρο 19 της απόφασης) και την υποβολή εγκλήσεων ή μηνυτήριων αναφορών κατά προσώπων, που τελούν αδικήματα κατά των συμφερόντων και λειτουργιών του Δήμου (άρθρο 20 της απόφασης). Περαιτέρω μεταβιβάζονται στον Πρόεδρο της Κοινότητας, αρμοδιότητες, που σχετίζονται με την διαχείριση της πάγιας προκαταβολής, την θεώρηση του γνήσιου της υπογραφής και της υπογραφής βεβαιώσεων και πιστοποιητικών (άρθρα 13, 14 και 16 της απόφασης).

Από μία απλή και μόνον ανάγνωση του περιεχομένου της, με αριθμό  1103/12.11.2019, απόφασης του Δημάρχου, προκύπτει αναντίρρητα, ότι η Δημοτική Αρχή, δια του Δημάρχου:

i) Αφαιρεί σημαντικές αρμοδιότητες, που ανήκουν κατά το νόμο στο Συμβούλιο της Κοινότητας και που σχετίζονται με σημαντικά θέματα της καθημερινότητας και τις μεταβιβάζει στο Πρόεδρο. Κατά τον τρόπο αυτό το μεν Συμβούλιο ως Κοινοτικό Όργανο ευρύτερης νομιμοποίησης και εκπροσώπησης αποψιλώνεται, ο δε Πρόεδρος, αν και κατά το νόμο ουσιαστικά εκτελεστικό όργανο, υπερ – ενισχύεται και μεταβάλλεται σε συγκεντρωτικό όργανο με ευρύτερες αρμοδιότητες.

ii) Ο Πρόεδρος, μεταβάλλεται από εκπροσωπευτικό και εκτελεστικό όργανο του Συμβουλίου της Κοινότητας, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 81 του Ν.3852/2010 σε εκτελεστικό-υπαλληλικό όργανο του Δήμου, που καλύπτει ελλείψεις διοικητικού προσωπικού ή διευθυντικού τεχνικού προσωπικού, αποκτώντας παράλληλα και αστυνομικά καθήκοντα.   

Με λίγα λόγια, με την απόφαση αυτή, ο Πρόεδρος της Κοινότητας αποκτά, σε βάρος του Κοινοτικού Συμβουλίου, θεσμικά χαρακτηριστικά τοπάρχη της Δημοτικής Αρχής, που θα λειτουργεί «υπερ αυτής και δι αυτήν» και λαμβανομένων υπόψη και των αστυνομικών καθηκόντων του θα λειτουργεί  και  ως πολιτικός στρατοχωροφύλακας (τουρκιστί jandarma). Κατά τον τρόπο αυτόν, ο αιρετός Πρόεδρος του Συμβουλίου της Κοινότητας, μεταβάλλεται από εκφραστή της βούλησης των κατοίκων της Κοινότητας, όπως αυτή διαμορφώνεται κατά τη λειτουργία των Συμβουλίου και της Συνέλευσης, σε τοπικό βλαχοδήμαρχο, που υπηρετεί και αναπαράγει την πολιτική μίας συγκεντρωτικής Δημοτικής Αρχής, που εχθρεύεται την ενδοδημοτική αποκέντρωση και την λαϊκή συμμετοχή.

Είναι καταφανής συνεπώς η πρόθεση της Δημοτική Αρχής για άσκηση υπερσυγκεντρωτικής εξουσίας και για το λόγο αυτόν επιχειρεί να ισοπεδώσει κάθε προσπάθεια για την ενίσχυση και την ανάπτυξη της τοπικής δημοκρατίας και αυτονομίας. Κατά τον τρόπο αυτόν οδηγείται σε πολιτικές, που απαξιώνουν και υποβαθμίζουν τις Κοινότητες. Όμως, να είναι βέβαιη, ότι τέτοιες πολιτικές θα μας βρουν αντιμέτωπους και αποφασισμένους να τις ανατρέψουμε.

Κοινότητα Ερυθρών 24.11.2019

Παναγιώτης Απ. Κουτσουλέλος

Μέλος Επιτροπής Διοικητικής Υποστήριξης 

Του Συμβουλίου της Κοινότητας Ερυθρών

Η μη νομιμότητά του τέλους υπονόμων για Ερυθρές και Βίλια

1.- ΣΥΝΤΟΜΟ ΠΡΟΟΙΜΙΟ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΓΙΑ ΤΑ ΤΕΛΗ ΥΠΟΝΟΜΩΝ (ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ)

1.1.-Με, την, με αριθμό 216/07.12.2015, απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Μάνδρας Ειδυλλίας εγκρίθηκε ο Κανονισμός Υδρευσης – Αποχέτευσης του Δήμου Μάνδρας Ειδυλλίας. Με τη διάταξη  3.11.2 α’ του εν λόγω Κανονισμού ορίσθηκε ότι το τέλος χρήσης υπονόμων «..εισπράτετται μέσω των λογαριασμών του νερού και το ύψος του είναι ποσοστιαίο της κατανάλωσης νερού».

1.2.- Με βάση τη διάταξη αυτή και σε εκτέλεσή της, από το επόμενο έτος και μετέπειτα εκδόθηκαν αποφάσεις, με τις οποίες το τέλος χρήσης υπονόμων για της Κοινότητες Ερυθρών και Βιλίων, ως ποσοστό επί της κατανάλωσης ύδατος, ορίσθηκε σε 50% επ΄αυτής. Η πλέον πρόσφατη σχετική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου είναι η, με αριθμό 231/2018, με την οποία επίσης καθορίσθηκε το τέλος χρήσης υπονόμων στο ύψος του ποσοστού 50% επί της αξίας κατανάλωσης ύδατος. Σημειώνεται ότι στα σώματα των αποφάσεων, που καθορίζουν το τέλος χρήσης υπονόμων, όσο και στα συνοδευτικά έγγραφα αυτών (φάκελοι) ουδόλως αιτιολογείται ο, κατά, το προαναφερόμενο ποσοστιαίο ύψος, προσδιορισμός του συγκεκριμένου τέλους.

1.3.-  Το εν λόγω τέλος υπονόμων, όπως προαναφέρουμε επιβάλλεται στους κατοίκους των Κοινοτήτων Ερυθρών και Βιλίων του Δήμου Μάνδρας Ειδυλλίας, που χαρακτηρίζονται ως ημιαστικές ή ημιαγροτικές, δεδομένου ότι ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού τους ασχολείται είτε κατά κύρια, είτε κατά δευτερεύουσα εργασιακή δραστηριότητα με τον πρωτογενή οικονομικό τομέα (αγροτοκτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις και δραστηριότητες). Περαιτέρω, οικιστικό χαρακτηριστικό  των περιοχών των Κοινοτήτων αυτών είναι η ύπαρξη οικοδομών, που είναι μονοκατοικίες ή διπλοκατοικίες, που έχουν ανεγερθεί επί ακινήτων με μεγάλα εδαφικά περιθώρια ακαλύπτων χώρων, που χρησιμοποιούνται ως περιβόλια ή κήποι. Αποτέλεσμα του χαρακτηριστικού αυτού είναι ότι κατά τους θερινούς μήνες  τριπλασιάζεται η κατανάλωση ύδατος προκειμένου να εξυπηρετηθεί η ανάγκη  διατήρησης και συντήρησης της, εντός των ακινήτων αυτών, βλάστησης. Τούτο έχει ως αποτέλεσμα την δραστική επιβάρυνση των ιδιοκτητών με προσαυξημένα τέλη ύδρευσης και συνακόλουθα, δεδομένης της αναφερόμενης στο εδάφιο 1.2 της παρούσας συνάρτησης,  με προσαυξημένα τέλη υπονόμων.

1.4.- Με βάση τον δημοτικό προυπολογισμό εσόδων του οικονομικού έτους 2019, κατά το οικονομικό έτος 2018 βεβαιώθηκαν έσοδα από τέλη χρήσης υπονόμων (αποχέτευσης) ύψους 260.084,60 ευρώ, ενώ περαιτέρω με βάση τον προυπολογισμό εξόδων του οικονομικού έτους 2019 προβλέφθηκαν δαπάνες συντήρησης του αποχετευτικού δικτύου και για τις δύο προαναφερόμενες Κοινότητες συνολικού ύψους 28.000 ευρώ (=3.000 ευρώ δαπάνες απόφραξης δικτύου αποχέτευσης + 25.000 ευρώ δαπάνη επιστημονικής και τεχνικής υποστήριξης λειτουργίας βιολογικών καθαρισμών).    

2.- ΤΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΒΟΛΗ ΤΟΥ ΤΕΛΟΥΣ ΥΠΟΝΟΜΩΝ (ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ).

2.1.- Με τις διατάξεις της παρ.5 του άρθρου 102 του Συντάγματος ορίζονται επί λέξει τα εξής: 

" Το Κράτος λαμβάνει τα νομοθετικά, κανονιστικά και δημοσιονομικά μέτρα που απαιτούνται για την εξασφάλιση της οικονομικής αυτοτέλειας και των πόρων που είναι αναγκαίοι για την εκπλήρωση της αποστολής και την άσκηση των αρμοδιοτήτων των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης με ταυτόχρονη διασφάλιση της διαφάνειας κατά τη διαχείριση των πόρων αυτών. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την απόδοση και κατανομή, μεταξύ των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, των φόρων ή τελών που καθορίζονται υπέρ αυτών και εισπράττονται από το Κράτος. Κάθε μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από κεντρικά ή περιφερειακά όργανα του Κράτους προς την τοπική αυτοδιοίκηση συνεπάγεται και τη μεταφορά των αντίστοιχων πόρων. Νόμος ορίζει τα σχετικά με τον καθορισμό και την είσπραξη τοπικών εσόδων απευθείας από τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης."

2.2.-  Με τις διατάξεις του άρθρου 25 του Ν. 1828/1989, ορίζονται μεταξύ άλλων οι οικονομικοί πόροι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, στους οποίους περιλαμβάνονται τα τακτικά και έκτακτα έσοδα καθώς επίσης και οι κεντρικοί αυτοτελείς πόροι. Μεταξύ των τακτικών δημοτικών εσόδων περιλαμβάνονται οι φόροι και ανταποδοτικά τέλη. 

2.3.- Ο δημοτικός φόρος συνιστά παροχή του ιδιώτη στους Ο.Τ.Α. που δεν συνδέεται με αντίστοιχη ειδική αντιπαροχή από πλευράς του τελευταίου. Η εν λόγω φορολογία δηλαδή αποσκοπεί στην κάλυψη των δημοτικών  δαπανών στο σύνολό της. Την  ειδοποιό διαφορά μεταξύ του δημοτικού φόρου και του δημοτικού ανταποδοτικού τέλους συνιστά η ύπαρξη ειδικής αντιπαροχής. Το δημοτικό ανταποδοτικό τέλος καταβάλλεται από τους πολίτες σε αντάλλαγμα της ιδιαίτερης χρήσης ορισμένου δημοσίου έργου ή υπηρεσίας. Το τέλος καταβάλλεται δηλαδή από τον πολίτη σε αντάλλαγμα της ιδιαίτερης χρησιμοποίησης δημοσίου ορισμένου έργου ή υπηρεσίας.   Σύμφωνα με αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας (138/2013, 1923/2009, 3442/1981) το ανταποδοτικό τέλος είναι οικονομικό βάρος που καταβάλλεται από τον πολίτη που επιδιώκει να απολαύσει συγκεκριμένη και ειδική αντιπαροχή εκ μέρους του Κράτους. Το ανταποδοτικό τέλος διέπεται κατά βάση από τους κανόνες της αντιστοιχίας μεταξύ παροχής και αντιπαροχής και της ελεύθερης αποδοχής ή χρησιμοποίησης της παροχής από το χρήστη. Λόγω του δημόσιου χαρακτήρα της ειδικής αντιπαροχής (π.χ. δημόσια υγεία, περίπτωση δημοσίου τέλους απορριμμάτων θέλουμε δεν θέλουμε) η υποχρέωση καταβολής του ανταποδοτικού τέλους δεν προϋποθέτει κατ’ ανάγκη την πραγματική χρησιμοποίηση της δημόσιας υπηρεσίας στη συγκεκριμένη περίπτωση, αλλά αρκεί απλώς η δυνατότητα (ετοιμότητα) παροχής της υπηρεσίας.     Τέλος, ουσιώδες στοιχείο ανταποδοτικού τέλους είναι η ύπαρξη αναλογίας μεταξύ της παροχής του πολίτη και της ειδικής αντιπαροχής. Το ύψος δηλαδή του τέλους είναι ανάλογο της προσφερόμενης υπηρεσίας ενώ το ύψος του φόρου, σύμφωνα με το άρθρο 4 παρ.5 του Συντάγματος είναι ανάλογο της φοροδοτικής του ικανότητας. Η διαφοροποίηση αυτή είναι εύλογη καθόσον σε αντίθεση προς το φόρο που συνιστά «βάρος γενικού οφέλους», το ανταποδοτικό τέλος συνιστά «βάρος ειδικού οφέλους» στο οποίο είναι εφαρμοστέα η θεωρία του ανταλλάγματος.

2.4.- Η φορολογική αρµοδιότητα των Ο.Τ.Α. δεν είναι απεριόριστη, καθώς προβλέπονται περιορισµοί στο άρθρο 78 παρ. 1 και 4, του Συντάγµατος, σύµφωνα µε το οποίο είναι ανεπίτρεπτη η επιβολή ή η είσπραξη φόρων χωρίς τυπικό νόµο, που να καθορίζει το υποκείµενο της φορολογίας και το εισόδηµα, το είδος της περιουσίας, τις δαπάνες και τις συναλλαγές ή τις κατηγορίες τους, στις οποίες αναφέρεται ο νόµος. Επίσης το αντικείµενο της φορολογίας, ο φορολογικός συντελεστής, οι απαλλαγές ή εξαιρέσεις από τη φορολογία, δεν µπορούν να αποτελέσουν αντικείµενο φορολογικής εξουσιοδότησης. 

2.5.- Με τη διάταξη της παρ.12 εδ. α’  του άρθρου 25 του Ν. 1828/1989, ορίζονται επί λέξει τα εξής:

«12. Με απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου μπορεί να επιβάλλονται τέλη ή εισφορές για υπηρεσίες ή τοπικά έργα της περιοχής τους, που συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής, στην ανάπτυξη της περιοχής και στην καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών. Τα τέλη αυτά ή οι εισφορές αυτες έχουν ανταποδοτικό χαρακτήρα. Το ύψος των τελών ή εισφορών, οι υπόχρεοι στην καταβολή τους και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια ορίζονται με την ίδια απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου.»

2.6.- Περαιτέρω, µε πλήθος αποφάσεων του Συµβουλίου της Επικρατείας  που έχουν εξετάσει τη νοµιµότητα επιβολής διαφόρων ανταποδοτικών τελών από Ο.Τ.Α., έχει κριθεί ότι η νοµιµότητα των τελών αυτών εξαρτάται από την επαρκή αιτιολογία των αποφάσεων που τα επιβάλλουν, η οποία πρέπει να περιλαµβάνεται είτε στο σώµα της απόφασης, είτε στον οικείο φάκελο.   Συγκεκριµένα, απαιτείται να προβλέπονται σωρευτικά: (α) ο κύκλος των ωφελουµένων προσώπων, (β) το συγκεκριµένο έργο ή υπηρεσία, (γ) η ειδική ωφέλεια για τους υπόχρεους καταβολής και (δ) η αναλογική σχέση µεταξύ του κόστους για την πραγµατοποίηση έργων και υπηρεσιών και των προσδοκώµενων εσόδων που θα προκύψουν από τα τέλη. Η αναλογία αυτή εκφράζεται όχι κατ’ ανάγκην µε την απόλυτη ισοσκέλιση των δύο κονδυλίων (εσόδων-εξόδων), αλλά µε µία κατά προσέγγιση αναλογική µεταξύ τους σχέση, η οποία αναγκαίως υπόκειται και στις διαφοροποιήσεις  από την επαλήθευση ή µη των προβλέψεων (ΣτΕ 2340/2017, 1620/2012 Ολομ., 2823, 2143/2014)..    Επίσης, η ειδικότητα των τελών δεν επιτρέπει την επιβολή τους για έργα που αποτελούν νοµοθετηµένο αντικείµενο των αρµοδιοτήτων των Ο.Τ.Α., η χρηµατοδότηση των οποίων γίνεται από άλλα τακτικά έσοδά τους. Τέλος, τα έσοδα  από τα ανταποδοτικά τέλη της παρ. 12 του άρθρου 25 ν. 1828/1989, πρέπει να χρησιµοποιούνται µόνο για την κάλυψη των δαπανών που έχουν σχέση µε τις υπηρεσίες ή τα έργα για τα οποία επιβάλλονται, και όχι για άλλες δαπάνες των Ο.Τ.Α..

3. Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΕΠΙΒΑΛΛΟΜΕΝΟΥ ΤΕΛΟΥΣ ΥΠΟΝΟΜΩΝ (ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ).

Το τέλος υπονόμων (αποχέτευσης) που έχει επιβληθεί, δυνάμει του ισχύοντος Κανονισμού Υδρευσης – Αποχέτευσης και των σχετικών εκτελεστικών αποφάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου Μάνδρας Ειδυλλίας, στις οποίες  περιλαμβάνεται και η πλέον πρόσφατη, με αριθμό  231/2018, είναι μη νόμιμο. Ειδικότερα:

α) Οπως προεκθέτω και στο ιστορικό του παρόντος σημειώματος από το έτος 2016 έως και σήμερα έχουν εκδοθεί αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου Μάνδρας Ειδυλλίας, με τις οποίες το τέλος χρήσης υπονόμων για της Κοινότητες Ερυθρών και Βιλίων, ως ποσοστό επί της κατανάλωσης ύδατος, ορίσθηκε σε ποσοστό 50% επ΄αυτής. Τόσο στα σώματα των αποφάσεων, που καθορίζουν το τέλος χρήσης υπονόμων, όσο και στους σχετικούς φακέλους, ουδόλως αιτιολογείται ο, κατά, το προαναφερόμενο ποσοστιαίο ύψος, προσδιορισμός του συγκεκριμένου τέλους. Στην προκειμένη μάλιστα περίπτωση και με δεδομένο το γεγονός ότι υφίσταται ιδιομορφία ως προς το μέγεθος της κατανάλωσης του υδατος στις Κοινότητες Ερυθρών και Βιλίων η τιμολόγηση του οποίου επηρεάζει και τον προσδιορισμό του ύψους του τέλους υπονόμων, έπρεπε να υπήρχε και ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία. Σύμφωνα με τα όσα προεκτίθενται στις μείζονες σκέψεις του εδαφίου 2.6 του παρόντος, η νομιμότητα του τέλους αυτού εξαρτάται από την επαρκή αιτιολογία των αποφάσεων που τα επιβάλλουν, η οποία πρέπει να περιλαµβάνεται είτε στο σώµα της απόφασης, είτε στον οικείο φάκελο.   Συγκεκριµένα, απαιτείται να προβλέπονται σωρευτικά: (α) ο κύκλος των ωφελουµένων προσώπων, (β) το συγκεκριµένο έργο ή υπηρεσία, (γ) η ειδική ωφέλεια για τους υπόχρεους καταβολής και (δ) η αναλογική σχέση µεταξύ του κόστους για την πραγµατοποίηση έργων και υπηρεσιών και των προσδοκώµενων εσόδων που θα προκύψουν από τα τέλη. Στην προκειμένη περίπτωση, όχι μόνον δεν υφίσταται επαρκής αιτιολογία, αλλά ούτε καν αιτιολογία για την επιβολή του τέλους και ως εκ τούτου οι αποφάσεις, που το επιβάλλουν είναι μη νόμιμες.

β) Οπως προεκθέτω στο εδάφιο 1.4 του παρόντος με βάση τον δημοτικό προυπολογισμό εσόδων του οικονομικού έτους 2019 κατά το οικονομικό έτος 2018 βεβαιώθηκαν έσοδα από τέλη χρήσης υπονόμων (αποχέτευσης) ύψους 260.084,60 ευρώ, ενώ περαιτέρω με βάση τον προυπολογισμό εξόδων του οικονομικού έτους 2019 προβλέφθηκαν δαπάνες συντήρησης του αποχετευτικού δικτύου και για τις δύο προαναφερόμενες Κοινότητες συνολικού ύψους 28.000 ευρώ (=3.000 ευρώ δαπάνες απόφραξης δικτύου αποχέτευσης + 25.000 ευρώ δαπάνη επιστημονικής και τεχνικής υποστήριξης λειτουργίας βιολογικών καθαρισμών). Εν ολίγοις προκύπτει μία αναλογία 1 (δαπάνες  για την λειτουργία της παρεχόμενης υπηρεσίας αποχέτευσης) : 10 (έσοδα από τέλη χρήσης υπονόμων), η οποία σε κάθε περίπτωση διαταράσσει την αρχή της αναλογικότητας που επιβάλει η ανταποδοτική φύση του τέλους. Η εν λόγω διατάραξη, που υπερφαλαγγίζει την οποία αναλογική σχέση, που πρέπει να υπάρχει μεταξύ των δύο κονδυλίων (εσόδων-εξόδων), δημιουργεί εύλογες υπόνοιες περί μη νόμιμης μεταφοράς και χρήσης πόρων για έργα που αποτελούν νοµοθετηµένο αντικείµενο των αρµοδιοτήτων των Ο.Τ.Α., η χρηµατοδότηση των οποίων γίνεται από άλλα τακτικά έσοδά τους. Για μία ακόμη φορά επισημαίνω ότι, τα έσοδα  από τα ανταποδοτικά τέλη της παρ. 12 του άρθρου 25 ν. 1828/1989, πρέπει να χρησιµοποιούνται µόνο για την κάλυψη των δαπανών που έχουν σχέση µε τις υπηρεσίες ή τα έργα για τα οποία επιβάλλονται, και όχι για άλλες δαπάνες των Ο.Τ.Α.. Ως εκ τούτου και για τον λόγο αυτόν (έλλειψη αναλογικότητας) οι αποφάσεις, που επιβάλλουν το τέλος υπονόμων (αποχέτευσης) είναι μη νόμιμες.

γ) Σε συνέχεια, άλλως, σε συνάρτηση των όσων παραθέτω στο αμέσως προηγούμενο εδάφιο η ποσοτική δυσαναλογία μεταξύ παροχής (τέλους υπονόμων) και αντιπαροχής (κάλυψη δαπανών λριτουργίας και συντήρησης του αποχετευτικού δικτύου), αίρει ουσιαστικά τον χαρακτήρα της ανταποδοτικότητας, καθώς δεν αποτελεί αντάλλαγμα για την παροχή από τον ΟΤΑ κάποιας ιδιαίτερης υπηρεσίας ειδικώς προς τα βαρυνόμενα με το τέλος πρόσωπα ή για την ιδιαίτερη χρήση, από τα πρόσωπα αυτά, δημόσιου πράγματος, αλλά συνιστά στην πραγματικότητα φόρο, επιβαλλόμενο προς αντιμετώπιση των εν γένει δαπανών λειτουργίας του Δήμου Μάνδρας Ειδυλλίας προς επίτευξη των σκοπών του (πρβλ. ΣτΕ 1923/2009, 3442/1981). Συνεπώς, οι αποφάσεις που επιβάλλουν κατά αυτό το περιεχόμενο το τέλος υπονόμων αντιβαίνουν στο άρθρο 78 του Συντάγματος (βλ. ΣτΕ 1923/2009), σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στο εδάφιο 2.4 του παρόντος και είναι μη νόμιμες.

4.- ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ.

Το τέλος υπονόμων στους κατοίκους των Κοινοτήτων Ερυθρών και Βιλίων του Δήμου Μάνδρας Ειδυλλίας, σύμφωνα με τα όσα αναλυτικά προπαρατίθενται, συνιστά ένα de facto φόρο, η επιβολή του οποίου, όχι απλά διαταράσσει την αρχή της αναλογικότητας, αλλά ανατρέπει και την αρχή της ισονομίας. Για το λόγο αυτό επιβάλλεται η τοπική διοίκηση να λάβει μέτρα με τα οποία κατ΄αρχάς θα απομειώνει το ύψος του τέλους σε ανεκτά επίπεδα και στην συνέχεια θα το προσδιορίζει με βάση τόσο τους κανόνες της επιστήμης όσο και κυρίως τις αρχές νομιμότητας, της χρηστής διοίκησης και της ενδοδημοτικής συνοχής.

Κοινότητα Ερυθρών 9η Νοεμβρίου 2019

Παναγιώτης Απ. Κουτσουλέλος

Μέλος της Επιτροπής Διοικητικής Υποστήριξης 

του Συμβουλίου της Κοινότητας Ερυθρών 

Ποιοί δεν θέλουν την ανάδειξη του χώρου της μάχης των Πλαταιών

Όλοι γνωρίζουμε, ότι το έτος  479 π.Χ. έλαβε χώρα, σε πεδίο κοντά στην πόλη των Πλαταιών η μεγάλη και  ένδοξη για τους Έλληνες μάχη, που αποτελεί και την τελευταία των μηδικών πολέμων στον γεωγραφικό χώρο της αρχαίας Ελλάδας. Με αρχηγό τον ιδιοφυή Σπαρτιάτη Παυσανία, οι ελληνικές δυνάμεις, αφού συγκεντρώθηκαν αρχικά στην Ελευσίνα, στην συνέχεια έλαβαν θέσεις μάχης σε γεωγραφικές θέσεις που εντοπίζονται σήμερα βόρεια και βορειοδυτικά της σημερινής πόλης των Ερυθρών.

Οι ενωμένες ελληνικές δυνάμεις, αφενός αξιοποιώντας  πλήρως την υπεροχή τους σε στρατιωτική παιδεία και εμπειρία και αφετέρου εκμεταλλευόμενοι πλήρως το γεγονός του θανάτου του αντίπαλου στρατηγού Μαρδόνιου, που αποσυντόνισε πλήρως τους επιτελείς του εχθρικού στρατοπέδου, κατόρθωσαν να επιτύχουν μία πρωτοφανή σε έκταση νίκη.

Η σημασία της νίκης αυτής είναι κοσμοϊστορική, όχι μόνο γιατί ο ελλαδικός χώρος και οι πόλεις - κράτη που τον συναποτελούσαν, απέκρουσαν μία άνευ προηγουμένου μαζική εχθρική εισβολή, αλλά γιατί διασώθηκε και ο ανθρωποκεντρικός ελληνικός πολιτισμός, που εδραζόταν στην φιλοσοφική αναζήτηση, την επιστημονική έρευνα και στην ανάπτυξη των τεχνών και της παιδείας. Η νίκη αυτή όχι μόνο διέσωσε τον ελληνικό πολιτισμό αλλά του έδωσε την περαιτέρω ιστορική δυνατότητα να αναπτυχθεί και να μεταλαμπαδευθεί, κατ΄αρχήν, στον τότε γνωστό  αρχαίο κόσμο δίνοντας ιστορική καθοριστική ώθηση στην ανάπτυξη υψηλού επιπέδου επιστημονικών – παραγωγικών δυνάμεων στο μεσογειακό και ευρωπαϊκό χώρο.-

Τον αδιαμφισβήτητο, ως προς τα προαναφερόμενα σημειολογικά χαρακτηριστικά του, ρόλο αυτόν της μάχης των Πλαταιών, έχουν αναγνωρίσει ιστορικοί που προέρχονται από όλες σχεδόν τις χώρες της υφηλίου  και καλύπτουν ένα ευρύ ιδεολογικο-πολιτικό φάσμα.

Την μάχη των Πλαταιών, ως σύμβολο του αγώνα του ελληνικού έθνους για εθνική ανεξαρτησία και ως παγκόσμιο μνημείο του αγώνα των για ελευθερία, έχει αναγνωρίσει, έστω και χρονικά πάρα πολύ αργά, και η ελληνική πολιτεία.- Συγκεκριμένα, το έτος 1999, η Υπουργός Πολιτισμού, με την με αριθμό ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/52191/3063 π.ε./03.06.1999 απόφασή της[1], κήρυξε ως αρχαιολογικό χώρο την περιοχή του πεδίου της ιστορικής μάχης των Πλαταιών.- Ο χώρος αυτός, με βάση την εν λόγω απόφαση, οριοθετείται από τα υφιστάμενα φυσικά όρια ως εξής: – Προς το Βορρά ο Ασωπός ποταμός.-  Προς το Νότο η αγροτική οδός Ερυθρών – Πλαταιών, η επαρχιακή οδός Πλαταιών – Ερυθρών και τα όρια του οικισμού των Ερυθρών. – Προς τη δύση η αγροτική οδός προς Πύργο, η επαρχιακή οδός Ερυθρών – Πύργου και η αγροτική οδός Πύργου – Πλαταιών.- Προς την Ανατολή η αγροτική οδός, το ρέμα Ζαμπουρνιά (αρχαίος ποταμός Μολόεις, στην κοιλάδα του οποίου είχε παραταχθεί προς μάχη το Σώμα των Σπαρτιατών το 479 π.Χ.), και το ρέμα Καλαμάτα.-

Παρά την αναγνώριση αυτή, το ελληνικό κράτος απείχε πλήρως, από κάθε περαιτέρω ενέργεια ανάδειξης του χώρου του πεδίου της μάχης των Πλαταιών, ως παγκόσμιας εμβέλειας, μνημείου.- Είναι χαρακτηριστικό, ότι μέχρι και σήμερα, δεν έχει εκτελεστεί ούτε ένα στοιχειώδες έργο, όπως λ.χ. πινακίδες αναφοράς, το οποίο να συμβάλει στον προσδιορισμό και στην ανάδειξη του συγκεκριμένου χώρου.- Τούτο έχει ως αποτέλεσμα να αγνοείται όχι μόνο η οριοθέτηση του χώρου – η οποία εμμέσως καθίσταται γνωστή σε όποιον επιδεικνύει ενδιαφέρον δομικής αξιοποίησης σε ακίνητα εντός αυτού λόγω των πολεοδομικών εμπλοκών – αλλά σε πολλές περιπτώσεις, και η  κοσμοϊστορική σημασία της μάχης, αλλά και το γεγονός αυτό καθ΄αυτό!!!!.- Οι ελάχιστες απόπειρες για την ανάδειξη του χώρου αφορούν κυρίως σε πρωτοβουλίες έντονα ενδιαφερόμενων πολιτών τόσο ως έκφραση ατομικής, όσο και ως συλλογικής δραστηριότητας. Είναι χαρακτηριστικό, ότι κατά την τελευταία δεκαετία, ότι στις μεν Ερυθρές (στην κτηματική περιφέρεια των οπίων ανήκει το μεγαλύτερο τμήμα του κηρυγμένου χώρου) ουδεμία εκδήλωση έχει λάβει χώρα προκειμένου να προβληθεί η κοσμοϊστορική σημασία του γεγονότος σε σχέση με τον χώρο, στις δε Πλαταιές (χάρη στην γειτνίαση των οποίων με το πολεμικό πεδίο, ονοματοδοτήθηκε και η μάχη) υπέπεσε στην αντίληψή μου, μία μόνο σχετική εκδήλωση.

Το τελευταίο χρονικό διάστημα το νεοεκλεγμένο Συμβούλιο της Κοινότητας Ερυθρών επέδειξε έντονο ενδιαφέρον, τόσο για την ανάδειξη του αρχαιολογφικού χώρου, όσο και για την προβολή του ιστορικού γεγνότος και των συνεπειών του. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην πρότασή του για το Επιχειρησιακό Σχέδιο 2020-2024 του Δήμου Μάνδρας Ειδυλλίας, το Συμβούλιο έχει εισηγηθεί – προτείνει την ανάδειξη του χώρου καθώς επίσης και τη δημιουργία Κέντρου Εικονικής Πραγματικότητας στο οποίο θα προβάλλονται, θα αναλύονται και θα συζητούνται τα ιστορικά γεγονότα, που σχετίζονται  με τη μάχη και τις συνέπειες της έκβασης της.

Ωστόσο η όντως αξιέπαινη αυτή προσπάθεια του Συμβουλίου της Κοινότητας Ερυθρών προσκρούει σε αντιδράσεις διαφόρων παραγόντων, οι οποίοι αρχικά επιχειρηματολογούν στην λογική του «μεν ναι αλλά ...» και στη συνέχεια ισχυρίζονται ότι πρόκειται για ενέργειες, που, αν δεν ζημιώνουν, ουδόλως ωφελούν την ανάπτυξη της Κοινότητας. 

Ποιοί είναι αυτοί, που αντιδρούν και για ποιό λόγο στην καθ΄οιονδήποτε  στην προβολή του ιστορικού γεγονότος της μάχης των Πλαταιών και στην ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου, όπου αυτή έλαβε χώρα;

Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν ανήκουν αυτοί, οι οποίοι ωθούμενοι από ανιστόρητες και ανερμάτιστες ιδεοληψίες, θεωρούν ότι η προσπάθεια της Κοινότητας δεν συνεισφέρει παρά μόνο στην έξαρση του εθνικισμού. Αγνοώντας την ιστορική συνέχεια του ευρύτερου γεωγραφικού χώρου, βάλλουν διαρκώς ενάντια σε κάθε ενέργεια, που αναδεικνύει γεγονότα, που σηματοδοτούν καθοριστικά την συλλογική εθνική μνήμη και συνείδηση. Ενώ προβάλλουν εαυτούς ως προστάτες ατομικών δικαιωμάτων κάθε είδους κοινωνικών και εθνικών μειονοτήτων και ως υπερασπιστές της αξίωσης αυτοπροσδιορισμού κάθε εθνικής ή εθνοτικής ομάδας ανά την υφήλιο αρνούνται κάθε μορφή ενδυνάμωσης της ελληνικής εθνικής συνείδησης. Πρόκειται για αυτούς, που θεωρούν ότι η διαμόρφωση του ελληνικού έθνους, δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα ιδεολογικό αφήγημα της κυρίαρχης κοινωνικής τάξης με φαντασιακά στοιχεία, αρνούμενοι περαιτέρω πεισματικά να δεχθούν ότι έθνος είναι η ιστορικά διαμορφωμένη σταθερή κοινότητα ανθρώπων, που εμφανίστηκε πάνω στην βάση της κοινότητας της γλώσσας, του εδάφους, της οικονομικής ζωής και της ψυχοσύνθεσης, που εκδηλώνεται στην κοινότητα του πολιτισμού. Πρόκειται γι αυτούς, που αγνοούν ότι ιστορικά η συγκρότηση της ελληνικής εθνικής συνείδησης, διαμορφώθηκε χάρη στο πνεύμα της διαρκούς αντίστασης, που επέδειξε ανά τους αιώνες ο λαός αυτού του τόπου. Παραβλέποντας παγκόσμιες ιστορικές διεργασίες, στρατηγικές επιλογές επικυριάρχων κρατών και γεωπολιτικά συμφέροντα, θεωρούν εαυτούς κοσμπολίτες και εχθρεύονται κάθε τι που σχετίζεται με την έννοια πατρίδα.

Στην δεύτερη κατηγορία ανήκουν αυτοί, που θεωρούν ότι η ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου στην γεωγραφική έκταση, που προαναφέρω παρεμποδίζει σύγχρονες επιχειρηματικές δράσεις, λόγω των επιβαλλόμενων περιορισμών δόμησης, εγκατάστασης και λειτουργίας διαφόρων «παραγωγικών» μονάδων. Στην προκειμένη περίπτωση πρόκειται για επιχειρηματικές δράσεις, που σχετίζονται με την παριλάλητη «πράσινη» ανάπτυξη και ειδικότερα με την ανάπτυξη ασνανεώσιμων πηγών ενέργειας και ανακύκλωσης. Η αρνητική άποψη της δεύτερης αυτής κατηγορίας, πέρα από το ότι υποστηρίζει επιχειρηματικές δράσεις, που διεθνώς έχει αποδειχθεί ότι παραγωγικά έχουν αποτύχει επιβαρύνοντας το περιβάλλον, αντιστρατεύεται ουσιαστικά και την υφιστάμενη παραγωγική κατάσταση του γεωγραφικού χώρου, που αποτελεί μία έκταση αγροτικής δραστηριότητας μοναδικής για το αττικό τοπίο και αναντικατάστασης για την τοπική και την εθνική οικονομία. Πρόκειται για φορείς παρασιτικών ουσιαστικά επιχειρηματικών αντιλήψεων και δραστηριοτήτων, που έλκονται από το εύκολο κέρδος αδιαφορώντας παράλληλα για φυσικό και ιστορικό τοπίο. 

Τις θέσεις και απόψεις και των δύο προαναφερόμενων κατηγοριών, που εναντιώνονται στην ανάδειξη και προβολή του αρχαιολογικού χώρου της μάχης των Πλαταιών, ενισχύει και η πολιτική των κυβερνήσεων των τελευταίων ετών. Ειδικότερα μάλιστα με το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας – Αττικής (Ν. 4277/2014 – ΦΕΚ Α 156/01.08.2014), ενώ καταγράφεται η ανάγκη για ανάδειξη της ιστορικής τοπογραφίας του συνόλου των αρχαιολογικών χώρων της Αττικής, απουσιάζει η όποια αναφορά στον αρχαιολογικό χώρο του πεδίου της μάχης των Πλαταιών, δίνοντας εύλογα την εντύπωση, ότι ο εν λόγω χώρος είναι επιστημονικά και κυρίως πολιτιστικά, αν όχι ανύπαρκτου, ήσσονος σημασίας, ενδιαφέροντος. Ετσι λοιπόν για τις ελληνικές κυβερνήσεις ο αρχαιολογικός χώρος αυτός δεν πρέπει να υπάρχει και ως εκ τούτου αξίζει να εξαφανισθεί από τον πολιτιστικό χάρτη, όχι μόνο της ευρύτερης περιοχής της Αττικής, αλλά και ολόκληρης της ελληνικής επικράτειας.-

Κάτω από τις συνθήκες αυτές, επιβάλλεται, σε όλους μας, πέρα από στενόμυαλες τοπικιστικές αντιλήψεις και από μικροκομματικές σκοπιμότητες, να ορθώσουμε το ανάστημα μας, ως ανάχωμα στην επιχειρούμενη «εξαφάνιση» του αρχαιολογικού χώρου της μάχης των Πλαταιών. «Εξαφάνιση» στην οποία πρωταγωνιστούν ιδεοληπτικοί και ανιστόρητοι κοσμοπολίτες, φορείς παρασιτικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και πολιτικές της κεντρικής διοίκησης.  Με φορέα δράσης την Κοινότητα Ερυθρών, ας κινητοποιηθούμε, οργανώνοντας ενημερωτικές εκδηλώσεις και εκστρατείες, ασκώντας πίεση στις όποιες αρχές φέρουν το βάρος και την ευθύνη για την διατήρηση του χαρακτηρισμού του χώρου και προωθώντας δημιουργικές ενέργειες που θα συμβάλλουν στην επιβαλλόμενη προστασία και ανάδειξη του. Η κινητοποίηση μας αυτή δεν θα αποτελεί μόνο φόρο τιμής προς τους προγόνους μας που πολέμησαν για την ελευθερία και την εθνική ανεξαρτησία προασπίζοντας πανανθρώπινες πολιτιστικές αξίες, αλλά θα αποτελέσει και παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές, τις οποίες οφείλουμε ιστορικά να προστατεύσουμε, από την πολιτιστική αλλοτρίωση, από την ισοπέδωση των αξιών προς χάρη ικανοποίησης επιχειρηματικών κερδών σε βάρος της κοινωνίας και  από τον εθνομηδενισμό.

Κοινότητα Ερυθρών 8η Νοεμβρίου 2019

Παναγιώτης Απ. Κουτσουλέλος

Μέλος της Επιτροπής Διοικητικής 

Υποστήριξης του Συμβουλίου της Κοινότητας Ερυθρών