Η νόμιμη αρμοδιότητα των Κοινοτήτων ως προς τις αναφορές και αιτήσεις πολιτών

 

Με την διάταξη του άρθρου 10 παρ.1 του Συντάγματος ορίζεται ότι :  «Kαθένας ή πολλοί μαζί έχουν το δικαίωμα, τηρώντας τους νόμους του Kράτους, να αναφέρονται εγγράφως στις αρχές, οι οποίες είναι υποχρεωμένες να ενεργούν σύντομα κατά τις κείμενες διατάξεις και να απαντούν αιτιολογημένα σε εκείνον, που υπέβαλε την αναφορά, σύμφωνα με το νόμο.» Με την διάταξη αυτή κατοχυρώνεται το ατομικό δικαίωμα του «αναφέρεσθαι» , το οποίο αποτελεί σημαντική δημοκρατική κατάκτηση και αποσκοπεί στη συμβολή των πολιτών προς αποκατάσταση της νομιμότητας, στα πλαίσια της προάσπισης ατομικών ή συλλογικών συμφερόντων. Η σχετική υποχρέωση, που επιβάλει η συνταγματική αυτή διάταξη, στις αρχές, κατά την άσκηση του δικαιώματος αυτού, συνίσταται κυρίως στην διενέργεια νόμιμων πράξεων για την αποκατάσταση της νομιμότητας σε περίπτωση αποδοχής του αιτήματος και στην αιτιολογημένη εξήγηση των λόγων για την μη διενέργεια πράξεων σε περίπτωση μη αποδοχής του αιτήματος.

 

Με δεδομένο ότι, στην έννοια «αρχές», που αναφέρεται στην ως άνω συνταγματική διάταξη, συγκαταλέγονται και τα αυτοδιοικητικά όργανα, εύλογα προκαλείται κατ΄αρχάς το εξής ερώτημα: Ποιο αυτοδιοικητικό όργανο είναι πρωταρχικά αρμόδιο να δέχεται αιτήματα και αναφορές  των πολιτών κατά την ατομική ή συλλογική άσκηση του δικαιώματος το «αναφέρεσθαι»;

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό, θα πρέπει να αναζητηθεί τόσο στις αρχές της θεσμικής λειτουργίας των αυτοδιοικητικών οργάνων, όσο και στις επί μέρους νομοθετικές διατάξεις, που ρυθμίζουν ειδικότερα τις αρμοδιότητες των οργάνων αυτών.

 

Με, την διάταξη του άρθρου 4 παρ.3  του Ν.1850/1989 με τον οποίο κυρώθηκε ο Ευρωπαϊκός Χάρτης Τοπικής Αυτονομίας, ορίζεται ότι : « Η άσκηση των δημοσίων αρμοδιοτήτων πρέπει, κατά τρόπο γενικό, να ανήκει κατά προτίμηση στις αρχές τις πιο πλησιέστερες στους πολίτες. Για την ανάθεση μιας αρμοδιότητας σε άλλη αρχή πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ευρύτητα και η φύση του έργου και οι απαιτήσεις». Με την διάταξη αυτή θεσμοθετήθηκε η αρχή της εγγύτητας, με την οποία κατοχυρώνεται η αρμοδιότητα των αυτοδιοικητικών οργάνων, ως άμεσα πλησιέστερων (εγγύτερων) και προσβάσιμων αρχών για να επιληφθούν επί εν γένει ζητημάτων, που αναφύονται εντός της εδαφικής τους επικράτειας, σε συνδυασμό με το κριτήριο της άμεσης δημοκρατικής νομιμοποίησής τους από τους πολίτες της επικράτειας αυτής. Τούτο πρακτικά στην προκειμένη περίπτωση σημαίνει ότι οι πολίτες, έχουν το ως άνω συνταγματικό δικαίωμα να υποβάλλουν προς τα αυτοδιοικητικά όργανα ατομικές ή συλλογικές αναφορές, που σχετίζονται με κάθε είδους τοπική υπόθεση. Στις τοπικές δε υποθέσεις, περιλαμβάνονται και θέματα, που σχετίζονται με την καθημερινότητα των πολιτών (όπως λ.χ. καθαριότητα, φωτισμός, κατάσταση οδικού δικτύου, ύδρευση, ασφάλεια εγκαταστάσεων κ.λ.π.).

 

Με τις διατάξεις των άρθρων 82 και 83 του Ν.3852/2010, ο νομοθέτης ανέθεσε, αντίστοιχα, στον Πρόεδρο για τις Κοινότητες με πληθυσμό έως 300 κατοίκους και στο Συμβούλιο για τις Κοινότητες με περισσότερους από 300 κατοίκους την μέριμνα για σωρεία ζητημάτων, που σχετίζονται με την καθημερινότητα του πολίτη. Έτσι, ανέθεσε στα Κοινοτικά Όργανα αυτά την μέριμνα για την καλή κατάσταση του δικτύου εσωτερικής και αγροτικής οδοποιίας της Κοινότητας, για την καθαριότητα των κοινόχρηστων χώρων,  για την άμεση αποκατάσταση των ζημιών επείγοντος χαρακτήρα στα δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης, για  την αποκατάσταση ζημιών και την καλή λειτουργία του δικτύου δημοτικού φωτισμού, για  την καλή κατάσταση και την ασφάλεια των εγκαταστάσεων των παιδικών χαρών, για την εύρυθμη λειτουργία, τη συντήρηση και την ευταξία του κοιμητηρίου της κοινότητας, για την συμβολή στην αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών  καθώς επίσης και για την εν γένει προστασία της δημοτικής περιουσίας. Η μέριμνα αυτή ως νόμιμη υποχρέωση των Κοινοτικών Οργάνων, εμπεριέχει και το στοιχείο της συνεργασίας με τις αρμόδιες δημοτικές αρχές και υπηρεσίες.

 

Με βάση τα όσα προαναφέρονται η αρμοδιότητα μέριμνας των Κοινοτικών Οργάνων επί ζητημάτων, που σχετίζονται με την καθημερινότητα του πολίτη – κατοίκου της εδαφικής επικράτειας της Κοινότητας, καθιστά τα όργανα αυτά, κατ΄εφαρμογή της αρχής της εγγύτητας, ως «αρχές» πλησιέστερες για τους πολίτες, που είτε ατομικά, είτε συλλογικά δικαιούνται να αναφέρονται, με αιτήσεις ή υπομνήματα επί θεμάτων, που αφορούν την καθημερινή τους διαβίωση.

 

Ποια είναι όμως η περαιτέρω υποχρέωση των Κοινοτικών Οργάνων για την περαίωση της αναφοράς των πολιτών, που θα υποβάλουν ενώπιον αυτών, προκειμένου να ικανοποιηθεί το σχετικό, συνταγματικά κατοχυρωμένο, ατομικό δικαίωμα του αναφέρεσθαι; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό μπορεί να αναζητηθεί στην διάταξη του άρθρου 81 περ.β του Ν.3852/2010, σύμφωνα με την οποία ο Πρόεδρος του Συμβουλίου της Κοινότητας «Μεταφέρει και παρουσιάζει στον δήμαρχο και στα άλλα αρμόδια όργανα του δήμου τα προβλήματα της κοινότητας, συνεργάζεται με τον δήμαρχο, τους αντιδημάρχους και τις αρμόδιες δημοτικές υπηρεσίες, προκειμένου να προετοιμάσει κάθε θέμα που θα συζητηθεί στο συμβούλιο της κοινότητας, παρακολουθεί την προώθηση από το δήμο των θεμάτων που αναφέρονται στις αποφάσεις του συμβουλίου που έχουν σταλεί σε αυτόν». Εν ολίγοις ο Πρόεδρος έχει στην προκειμένη περίπτωση την νόμιμη υποχρέωση, μετά την λήψη της αναφοράς, να απευθυνθεί στα αρμόδια αυτοδιοικητικά όργανα για την νόμιμη περαίωση της, η οποία μπορεί να συνίσταται είτε στην διενέργεια των ικανών και αναγκαίων πράξεων για την αποκατάσταση της νομιμότητας σε περίπτωση αποδοχής της αναφοράς, είτε στην παροχή αιτιολογημένης άρνησης για την  μη διενέργεια των πράξεων αυτών, σε περίπτωση μη αποδοχής της αναφοράς αυτής.

 

Συμπερασματικά οι, για καθημερινά ζητήματα, αναφορές των πολιτών, που  κατοικούν σε μία συγκεκριμένη κοινοτική επικράτεια, πρέπει να υποβάλλονται στις πλησίεστερες προς αυτές αρμόδιες αρχές, οι οποίες στην προκειμένη περίπτωση είναι τα Κοινοτικά Όργανα (Πρόεδρος και Συμβούλιο), τα οποία περαιτέρω υποχρεώνονται να επιλαμβάνονται για την διοικητική τους περαίωσή.

 

Κοινότητα Ερυθρών 16^η Μαΐου 2021

Παναγιώτης Απ. Κουτσουλέλος

Πρόεδρος της Επιτροπής Διοικητικής Υποστήριξης της Κοινότητας Ερυθρών