Μια μέρα του
Αυγούστου του 479 π.χ.
Είναι μήνας Αύγουστος του έτους 479 π.χ.
και 1 περίπου χιλιόμετρο βόρεια από την σημερινή κωμόπολη της Κοινότητας Ερυθρών του Δήμου Μάνδρας Ειδυλλίας
(Κριεκούκι), εξελίσσεται ένα πολεμικό επεισόδιο, μεταξύ των Σπαρτιατών και
τμημάτων της πολυπληθούς φρουράς του επικεφαλής του, αποτελούμενου από 300.000
άνδρες, Περσικού αυτοκρατορικού στρατού, Μαρδόνιου, γαμβρού του Δαρείου
της δυναστείας των Αχαιμενιδών. Είναι η στιγμή της αντεπίθεσης του Μαρδόνιου,
που παρασύρεται από το σχέδιο υποχώρησης του δαιμόνιου στρατηγού Παυσανία,
επικεφαλής του συνόλου των στρατιωτικών δυνάμεων της συμμαχίας των Ελληνικών πόλεων-κρατών,
αποτελούμενων από 110.000 άνδρες.
Ένας Σπαρτιάτης οπλίτης, ο Αείμνηστος, αν
και καταματωμένος και καταπονημένος και έχοντας χάσει τον ατομικό του οπλισμό,
δεν χάνει το κουράγιο του και αφού αρπάζει μία πέτρα από το έδαφος την
εκσφενδονίζει, προς την πλευρά του Μαρδόνιου. Η πέτρα βρίσκει το στόχο της,
συνθλίβει συντριπτικά το κρανίο του Μαρδόνιου και ο γενναίος Πέρσης στρατάρχης
κείτεται πλέον νεκρός. Λίγα μέτρα παραπέρα, ο Λάμπωνας από την Αίγινα, απαιτεί
από τον Παυσανία να αποκεφαλίσει το πτώμα του Μαρδόνιου, όμως ο Σπαρτιάτης
στρατηγός αρνείται, ισχυριζόμενος ότι κάτι τέτοιο αποτελεί πράξη βαρβαρότητας.
Ο θάνατος του Μαρδόνιου, οδηγεί σε άτακτη
υποχώρηση το Περσικό στράτευμα, το οποίο στην συνέχεια κατασφαγιάζεται από τον
Ελληνικό συμμαχικό στρατό, αφήνοντας στο πεδίο της μάχης 260.000 νεκρούς.
Αυτή ήταν η κατάληξη της μάχης, που έλαβε
χώρα κοντά στην σημερινή κωμόπολη του Κριεκουκίου και που η ιστορία την
κατέγραψε ως μάχη των Πλαταιών.
Η
κοσμοϊστορική σημασία της Μάχης των Πλαταιών.
Η μάχη αυτή, δεν αποτέλεσε μόνο, έκφανση
στρατιωτικής αντιπαράθεσης, αλλά ουσιαστικά σύγκρουση μεταξύ των
κοινωνικο-οικονομικά ανεπτυγμένων και με απαράμιλλές επιδόσεις στις τέχνες,
στην επιστήμη και στην φιλοσοφία Ελληνικών πόλεων – κρατών και της δεσποτικής αυτοκρατορίας
των Αχαιμενιδών, που είχε εδραιωθεί στην πολιτική της διαρκούς ληστρικής
επέκτασης, στην φορομπηχτική επιβολή των υποτελών της, στην λατρεία του
αποθησαυρισμού και στον πνευματικό σκοταδισμό. Με λίγα λόγια η μάχη των
Πλαταιών, ήταν μία σύγκρουση πολιτισμών.
Ως εκ τούτου η σημασία της νικηφόρας, για
συμμαχικές Ελληνικές δυνάμεις, έκβασης της μάχης των Πλαταιών, είναι
κοσμοϊστορική. Και τούτο, όχι μόνο γιατί ο ελλαδικός χώρος και οι πόλεις κράτη
που τον συναποτελούσαν, απέκρουσαν αποτελεσματικά μία άνευ προηγουμένου
μαζική εχθρική εισβολή, αλλά γιατί διασώθηκε και ο ανθρωποκεντρικός Ελληνικός
πολιτισμός, που εδραζόταν στην φιλοσοφική αναζήτηση, στην επιστημονική έρευνα
και στην ανάπτυξη των τεχνών και της παιδείας. Η νίκη αυτή όχι μόνο διέσωσε τον
Ελληνικό πολιτισμό αλλά του έδωσε την περαιτέρω ιστορική δυνατότητα να
αναπτυχθεί και να μεταλαμπαδευθεί, κατ΄αρχήν, στον τότε γνωστό αρχαίο
κόσμο δίνοντας ιστορική καθοριστική ώθηση στην ανάπτυξη υψηλού επιπέδου
επιστημονικών - παραγωγικών δυνάμεων στο μεσογειακό και ευρωπαϊκό χώρο.-
Τον αδιαμφισβήτητο, ως προς τα
προαναφερόμενα σημειολογικά χαρακτηριστικά του, ρόλο αυτόν της μάχης των
Πλαταιών, έχουν αναγνωρίσει ιστορικοί που προέρχονται από όλες σχεδόν τις χώρες
της υφηλίου και καλύπτουν ένα ευρύ ιδεολογικο-πολιτικό φάσμα.-
Η στάση της
σύγχρονης Ελληνικής πολιτείας.
Την μάχη των Πλαταιών, ως σύμβολο του
αγώνα των Ελληνικών πόλεων – κρατών ανεξαρτησία και ως παγκόσμιο μνημείο του
αγώνα τους για ελευθερία, έχει αναγνωρίσει, έστω και χρονικά πάρα πολύ αργά,
και η ελληνική πολιτεία.- Συγκεκριμένα, το έτος 1999, η Υπουργός Πολιτισμού, με
την με αριθμό ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/52191/3063 π.ε./03.06.1999 απόφασή της (Φ.Ε.Κ.
τεύχος Β’ 1306/1999), κήρυξε ως αρχαιολογικό χώρο την περιοχή του πεδίου της
ιστορικής μάχης των Πλαταιών.- Ο χώρος αυτός, με βάση την εν λόγω απόφαση,
οριοθετείται από τα υφιστάμενα φυσικά όρια ως εξής: - Προς το Βορρά ο Ασωπός
ποταμός.- Προς το Νότο η αγροτική οδός Ερυθρών - Πλαταιών, η επαρχιακή
οδός Πλαταιών - Ερυθρών και τα όρια του οικισμού των Ερυθρών. - Προς τη δύση η
αγροτική οδός προς Πύργο, η επαρχιακή οδός Ερυθρών - Πύργου και η αγροτική οδός
Πύργου - Πλαταιών.- Προς την Ανατολή η αγροτική οδός, το ρέμα Ζαμπουρνιά
(αρχαίος ποταμός Μολόεις, στην κοιλάδα του οποίου είχε παραταχθεί προς μάχη το
Σώμα των Σπαρτιατών το 479 π.Χ.), και το ρέμα Καλαμάτα.-
Παρά την αναγνώριση αυτή, το ελληνικό
κράτος απείχε πλήρως, από κάθε περαιτέρω ενέργεια ανάδειξης του χώρου του
πεδίου της μάχης των Πλαταιών, ως παγκόσμιας εμβέλειας, μνημείου.- Είναι
χαρακτηριστικό, ότι μέχρι και σήμερα, δεν έχει εκτελεστεί ούτε ένα στοιχειώδες
έργο, όπως λ.χ. πινακίδες αναφοράς, το οποίο να συμβάλει στον προσδιορισμό και
στην ανάδειξη του συγκεκριμένου χώρου.- Τούτο έχει ως αποτέλεσμα να αγνοείται
όχι μόνο η οριοθέτηση του χώρου – η οποία εμμέσως καθίσταται γνωστή σε όποιον
επιδεικνύει ενδιαφέρον δομικής αξιοποίησης σε ακίνητα εντός αυτού λόγω των
πολεοδομικών εμπλοκών – αλλά σε πολλές περιπτώσεις, και η κοσμοϊστορική
σημασία της μάχης, αλλά και το γεγονός αυτό καθ΄αυτό!!!!.- Οι ελάχιστες
απόπειρες για την ανάδειξη του χώρου αφορούν κυρίως σε πρωτοβουλίες έντονα
ενδιαφερόμενων πολιτών τόσο ως έκφραση ατομικής, όσο και ως συλλογικής
δραστηριότητας.- Είναι χαρακτηριστικό, ότι κατά την τελευταία δεκαετία, ότι
στην μεν Κοινότητα Ερυθρών (στην κτηματική περιφέρεια της οποίας ανήκει
το μεγαλύτερο τμήμα του κηρυγμένου χώρου) ουδεμία εκδήλωση έχει λάβει χώρα
προκειμένου να προβληθεί η κοσμοϊστορική σημασία του γεγονότος σε σχέση με τον
χώρο, στις δε Πλαταιές (χάρη στην γειτνίαση των οποίων με το πολεμικό πεδίο,
ονοματοδοτήθηκε και η μάχη) υπέπεσε στην αντίληψή μου, μία μόνο σχετική
εκδήλωση.-
Η αδιαφορία αυτή ενισχύεται και από δύο
πραγματικές, πλέον, καταστάσεις που διαμορφώνονται και σε θεσμικό πλαίσιο, τόσο
σε επίπεδο κεντρικής κυβέρνησης, όσο και σε επίπεδο τοπικής διοίκησης.-
Συγκεκριμένα:
α) Στο νόμο 4277/2014 «Νέο Ρυθμιστικό
Σχέδιο Αθήνας-Αττικής» , ως προς τους υπό προστασία αρχαιολογικούς
χώρους, απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά στον χώρο του πεδίου της μάχης των
Πλαταιών, δίνοντας εύλογα την εντύπωση, ότι για την Ελληνική Πολιτεία ο
εν λόγω χώρος είναι επιστημονικά και κυρίως πολιτιστικά, αν όχι ανύπαρκτου,
ήσσονος σημασίας, ενδιαφέροντος.-
β) Κατά την συζήτηση, που έλαβε χώρα
ενώπιον του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Μάνδρας Ειδυλλίας στις 28.02.2012,
με θέμα «Προτάσεις επί του σχεδίου Π.Δ. Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας/Αττικής
2021, που προτείνει ο Ο.Ρ.Σ.Α.», απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά στην
αναγκαιότητα προστασίας του συγκεκριμένου αρχαιολογικού χώρου ως αναπόσπαστου
στοιχείου του δημοτικού πολιτιστικού και ιστορικού τοπίου ( Με αριθμό 60/2012
απόφασή του Δημοτικού Συμβουλίου Μάνδρας Ειδυλλίας).
γ) Στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του Δήμου
Μάνδρας Ειδυλλίας-Αττικής (στον οποίο ανήκουν οργανικά οι Ερυθρές ως συγκροτημένη
Δημοτική Κοινότητα), το οποίο εγκρίθηκε με την, με αριθμό 218/2011 απόφαση του
Δημοτικού Συμβουλίου, ο ακριβοπληρωμένος συντάκτης του, όχι μόνο δεν αναφέρεται
στον συγκεκριμένο αρχαιολογικό χώρο, αλλά ουσιαστικά, εμμέσως πλην σαφώς,
θεωρεί, κατά προκλητική προφανή παράβαση κάθε όρου επιστημονικής δεοντολογίας,
ότι στην κτηματική περιφέρεια των Ερυθρών δεν εντοπίζεται ούτε ένα
τετραγωνικό μέτρο γης με αρχαιολογικό ενδιαφέρον !!!!!!
Έτσι λοιπόν, μέχρι και σήμερα, τόσο για
την κεντρική κυβέρνηση, όσο και για τον Δήμο Μάνδρας Ειδυλλίας-Αττικής ο
αρχαιολογικός χώρος της μάχης των Πλαταιών δεν πρέπει να υπάρχει και ως εκ
τούτου αξίζει να εξαφανισθεί από τον πολιτιστικό χάρτη, όχι μόνο της ευρύτερης
περιοχής της Αττικής, αλλά και ολόκληρης της ελληνικής επικράτειας.
Ο
αρχαιολογικός χώρος σε κίνδυνο.
Και ενώ τόσο τα αρμόδια κεντρικά και
τοπικά διοικητικά όργανα επιχειρούν με τις προαναφερόμενες πράξεις ή
μάλλον παραλείψεις τους να «εξαϋλώσουν» τον συγκεκριμένο αρχαιολογικό χώρο,
στην συνέχεια έρχονται και τα περιλάλητα δήθεν παραγωγικά ιδιωτικά
επιχειρηματικά συμφέροντα να δώσουν την χαριστική βολή. Είναι χαρακτηριστικό,
και πλέον κοινά γνωστό, σε όλους πλέον τους συμπολίτες μας, ότι πλήθος
περιοδευόντων πωλητών «επιχειρηματικών ευκαιριών», δηλαδή πλασιέ,
περιφερομένων από οικία σε οικία, αφού προβάλλουν τα έωλα, ως προς την
απόδοση οικονομικής ωφέλειας, προτερήματα των φωτοβολταικών εγκαταστάσεων
ηλεκτρικού ρεύματος, στην συνέχεια προσπαθούν να πείσουν τους ενδιαφερόμενους
να παραχωρήσουν προς εκμετάλλευση τα αγροτεμάχιά τους. Αγροτεμάχια που σε
πολλές περιπτώσεις είναι ενταγμένα εντός των προαναφερόμενων ορίων του
αρχαιολογικού χώρου της μάχης των Πλαταιών και τα οποία σε κάθε περίπτωση
ανήκουν σε αυτά που χαρακτηρίζονται υψηλής παραγωγικότητας. Στις εύλογες
απορίες που διατυπώνουν οι κάτοικοι σχετικά με το αν αποδεχθούν την πρόταση της
επιχειρηματικής εκμετάλλευσης των αγροτεμαχίων τους, πως θα ξεπερασθεί το
ζήτημα του χαρακτηρισμού τους, αφενός ως ενταγμένων σε αρχαιολογικό χώρο και
αφετέρου ως χαρακτηρισμένων ζωνών υψηλής παραγωγικότητας, οι πλασιέ, όντας
πλήρως εκπαιδευμένοι από τα σεμινάρια που έχουν γι΄αυτούς διοργανώσει τα
επιχειρηματικά συμφέροντα που εκπροσωπούν, απαντούν χωρίς περιστροφές : «Νόμοι
υπάρχουν, αλλά υπάρχουν και παραθυράκια………οι νόμοι υπάρχουν για να καταργούνται
………..ζούμε σε μία εποχή που το κράτος μας βοηθάει την επιχειρηματικότητα για να
συγκεντρώσει χρήματα προκειμένου να εξοφλήσει τους δανειστές του» και άλλα
ηχηρά, πλην όμως πειστικά, παρόμοια.
Κατά τον τρόπο αυτόν ο αρχαιολογικός χώρος
του πεδίου της μάχης των Πλαταιών, τελεί σε κατάσταση απόλυτου κινδύνου
εξαφάνισής του. Επιλεκτικές παραλείψεις κεντρικών και τοπικών διοικητικών
οργάνων σε συνδυασμό με επιχειρηματικά συμφέροντα που αναπτύσσονται ραγδαία
χάρη στο γενικότερο αναρχοφιλελεύθερο οικονομικό κλίμα που διαμορφώνεται σε
συνθήκες fast track ανεξέλεγκτων οικονομικών δράσεων της διεθνούς και ντόπιας
κοινωνικής ολιγαρχίας και εκποίησης της εθνικής μας περιουσίας, αποτελούν τους
πλέον φανατικούς εχθρούς του συγκεκριμένου αρχαιολογικού χώρου. Και όχι μόνον
αυτό. Βεβαιώνουν, με τον καλύτερα δυνατό τρόπο, ότι μία παραλυμένη και πλήρως
εξαρτημένη από κυρίαρχα οικονομικά συμφέροντα διοίκηση, έχει ταχθεί μαζί με τα
συμφέροντα αυτά, κατά της ιστορικής μας μνήμης και της πολιτιστικής μας
συνέχειας.
Ιστορική η
ανάγκη ανάδειξης του χώρου.
Κάτω από τις συνθήκες αυτές και με
ιστορική αφορμή την συμπλήρωση 2.500 ετών από την μάχη των Πλαταιών,
επιβάλλεται, σε όλους μας, πέρα από στενόμυαλες τοπικιστικές αντιλήψεις και από
μικροκομματικές σκοπιμότητες, να ορθώσουμε το ανάστημα μας, ως ανάχωμα στην
επιχειρούμενη «εξαφάνιση» του αρχαιολογικού χώρου της μάχης αυτής. Ας
κινητοποιηθούμε, οργανώνοντας ενημερωτικές εκδηλώσεις και εκστρατείες, ασκώντας
πίεση στις όποιες αρχές φέρουν το βάρος και την ευθύνη για την διατήρηση του
χαρακτηρισμού του χώρου και προωθώντας δημιουργικές ενέργειες που θα συμβάλλουν
στην επιβαλλόμενη προστασία και ανάδειξη του. Η κινητοποίηση μας αυτή δεν θα
αποτελεί μόνο φόρο τιμής προς τους προγόνους μας που πολέμησαν για την
ελευθερία και την ανεξαρτησία προασπίζοντας πανανθρώπινες πολιτιστικές
αξίες, αλλά θα αποτελέσει και παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές, τις οποίες
οφείλουμε ιστορικά να προστατεύσουμε, από την πολιτιστική αλλοτρίωση, από την
ισοπέδωση των αξιών προς χάρη ικανοποίησης επιχειρηματικών κερδών σε βάρος της
κοινωνίας και από τον εθνομηδενισμό.
Κοινότητα Ερυθρών 1η Ιανουαρίου 2021
Παναγιώτης Κουτσουλέλος
Δημότης Μάνδρας
Ειδυλλίας
