Ιδιωτικοποίηση δημοτικής καθαριότητας; Οχι ευχαριστώ...

Η ΣΧΕΔΙΑΖΟΜΕΝΗ ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ

Με τη διάταξη του άρθρου 179 του αναπτυξιακού νομοσχεδίου προβλέπεται και προωθείται η εκχώρηση σε ιδιώτες εργολάβους δημοτικών υπηρεσιών καθαριότητας (αποκομιδή και μεταφορά στερεών αποβλήτων και ανακυκλώσιμων, καθαριότητα δημόσιων χώρων και κτιρίων), εφόσον «τεκμηριώνεται η αδυναμία εκτέλεσης συγκεκριμένων υπηρεσιών με ίδια μέσα του δήμου». Με τη διάταξη αυτή το δημοτικό συμβούλιο θα έχει τη δυνατότητα να εκχωρεί στην ιδιωτική επιχειρηματική δραστηριότητα, εκτός από τις προαναφερόμενες  υπηρεσίες, και τη συντήρηση χώρων πρασίνου και τον ηλεκτροφωτισμό, κατά την κρίση του και χωρίς μάλιστα αιτιολόγηση.

Με τη δημοσίευση της διάταξης αυτής, πολλοί έσπευσαν να επικροτήσουν την πρωτοβουλία της κεντρικής διοίκησης ως εκδήλωση βούλησης για αναβάθμιση της ποιότητας των δημοτικών υπηρεσιών στην κατεύθυνση της πολυπόθητης εξοικονόμησης των δημοτικών πόρων, δεδομένου ότι θα εξασφαλίζεται μείωση του λειτουργικού κόστους λόγω του ανταγωνισμού.

Με  το σημερινό μου σημείωμα θα αποπειραθώ να αποδείξω ότι η εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 179 του αναπτυξιακού πολυνομοσχεδίου όχι μόνο δεν θα προκαλέσει αναβάθμιση των υπηρεσιών καθαριότητας με παράλληλη μείωση του λειτουργικού κόστους, αλλά επιπροσθέτως θα δημιουργήσει προβλήματα ή θα εντείνει υφιστάμενα τόσο στα δημοσιονομικά δημοτικά πράγματα όσο και εν γένει στις τοπικές κοινωνίες.

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝΤΑΙ.

Σχηματικά οι επιπτώσεις, που μπορούν να προκληθούν από την εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 179 του αναπτυξιακού νομοσχεδίου, μπορούν να καταταχθούν σε δύο κατηγορίες: εκείνες, που προκαλούνται στο πεδίο της οικονομίας και αυτές, που προκαλούνται στο πεδίο της τοπικής, και όχι μόνο κοινωνίας. Επιπτώσεις, που λαμβάνουν ιδιαίτερες διαστάσεις, σε περίπτωση που η προαναφερόμενη διάταξη τύχει εφαρμογής σε ένα ιδιόμορφο και προβληματικό δήμο, όπως αυτόν της Μάνδρας Ειδυλλίας.

Ως προς την οικονομία.

Αποτελεί αδιαμφισβήτητη πραγματική κατάσταση ότι η καπιταλιστική αναδιάρθρωση, που συντελείται τα τελευταία χρόνια, με την μορφή  οικονομικής κρίσης, προκαλεί, μέσω συγκεκριμένων πολιτικών επιλογών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ελληνικών Κυβερνήσεων, έντονες πιέσεις στο χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης προκειμένου να προσφέρονται περισσότερα με λιγότερους πόρους. Για την επίτευξη του στόχου αυτού προτάθηκε και υλοποιείται  η πολιτική της ιδιωτικοποίησης των δημοτικών υπηρεσιών. Πρόκειται για επιλογή, που είχε αρχίζει να εφαρμόζεται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 ως εργαλείο διαχείρισης.

Το βασικό επιχείρημα της επιλογής αυτής, που αντιστοιχεί μάλιστα σε κίνητρο για ιδιωτικοποίηση των δημοτικών υπηρεσιών και ειδικότερα αυτών, που αφορούν την καθαριότητα, είναι ο ανταγωνισμός. Κατά τους οπαδούς της επιλογής αυτής, η διαδικασία του ανταγωνισμού, μέσω του δημοσίου διαγωνισμού, προκαλεί έντονη πίεση προς την κατεύθυνση της ελαχιστοποίησης τους κόστους. Περαιτέρω η ιδιωτικοποίηση δημιουργεί ισχυρά κίνητρα στις επιχειρήσεις να υλοποιήσουν καινοτομίες προκειμένου να βελτιώσουν τη θέση τους στην αγορά.

Τα επιχειρήματα όμως αυτά των οπαδών της ιδιωτικοποίησης, αν και εκλαμβάνονται αρχικά ως εύλογα, ουδεμία σχέση έχουν με την πραγματικότητα, η οποία καταδεικνύει ότι η σχέση ανάμεσα στην εκχώρηση των δημοτικών υπηρεσιών καθαριότητας και της ελαχιστοποίησης του κόστους είναι από αδύναμη έως και ανύπαρκτη. 

Σε έρευνες, που έχουν γίνει τόσο σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, αποδείχθηκε ότι τον αρχικό ανταγωνισμό των επιχειρήσεων διαδέχεται σχεδόν αμέσως ένας υψηλός συγκεντρωτισμός, με την μορφή ανάπτυξης μονοπωλίων. Περαιτέρω και αντίστοιχα, λόγω των συγκεντρωτικών τάσεων, που αναπτύσσονται στην αγορά,  την όποια αρχική εξοικονόμηση του κόστους διαδέχεται η διόγκωσή του. Μάλιστα σε μικρούς πληθυσμιακά δήμους, όπως αυτός της Μάνδρας Ειδυλλίας, το κόστος της ιδιωτικοποίησης μπορεί να επιβαρυνθεί περαιτέρω από το επιπρόσθετο λειτουργικό κόστος διαχείρισης, που προκαλείται από τον έλεγχο των συμβάσεων με τις ιδιωτικές επιχειρήσεις. Συγκεκριμένα για το έλεγχο αυτό απαιτούνται πρόσθετες επαρκείς υπηρεσίες (νομικές, οικονομικές και τεχνικές), που οι μικροί πληθυσμιακά δήμοι, είτε δεν διαθέτουν, είτε διαθέτουν αλλά πάσχουν από υποστελέχωση.

Για να καταστεί πειστικός ο λόγος μου σχετικά με το ότι η ιδιωτικοποίηση των δημοτικών υπηρεσιών καθαριότητας προκαλεί επαύξηση του λειτουργικού κόστους, παραθέτω  πίνακα σύνοψης οικονομετρικών μελετών σχετικά με το κόστος των υπηρεσιών καθαριότητας και τη σχέση του με την ιδιωτικοποίηση, όπως αυτός ενσωματώνεται στην αξιόλογη μελέτη με τον τίτλο : «Πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση : Τα οικονομικά της, η εκχώρηση αρμοδιοτήτων και οι επιπτώσεις της στο ανθρώπινο δυναμικό και στα δημόσια αγαθά» (Έκδοση Κοινωνικό Πολύκεντρο 2014).

Ως προς την κοινωνία

Πέρα όμως από την επαύξηση του λειτουργικού κόστους, η ιδιωτικοποίηση των δημοτικών υπηρεσιών καθαριότητας μπορεί να προκαλέσει σημαντικά κοινωνικά προβλήματα ειδικότερα ως προς το φυσικό περιβάλλον και τους εργαζόμενους. Ειδικότερα:

α) Ως προς το περιβάλλον.

Η ιδιωτική επιχείρηση, έχοντας ως αποκλειστικό γνώμονα λειτουργίας της το κέρδος, είναι έντονα αμφίβολο αν μπορεί να διαχειριστεί την περισυλλογή απορριμμάτων ή αποβλήτων, που άτακτα εναποτίθενται σε περιοχές δήμων με τεράστιες ακάλυπτες εδαφικές εκτάσεις, όπως αυτές του Δήμου Μάνδρας Ειδυλλίας. Μπορεί μία επιχείρηση, που η ύπαρξή και λειτουργία της ρυθμίζεται αποκλειστικά από τον αδυσώπητο κανόνα του ελάχιστου κόστους και του μέγιστου κέρδους να διαχειρίζεται με ασφάλεια, και επικίνδυνα απόβλητα, σύμφωνα με τους, δαπανηρούς ως προς την εφαρμογή τους, κανονισμούς δημόσιας υγιεινής; Το ερώτημα είναι γνήσια ρητορικό  και η επ΄αυτού απάντηση αμείλικτα αρνητική. Η εν λόγω, κατ΄ εκχώρηση διαχείριση μόνο προβλήματα μπορεί να δημιουργήσει στο φυσικό περιβάλλον. 

β) Ως προς τους εργαζόμενους .

Ο αδυσώπητος  κανόνας του ελάχιστου κόστους και του μέγιστου κέρδους οδηγεί σε συμπίεση του λειτουργικού κόστους και κατά συνέπεια του εργασιακού. Αυτό σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις στις οποίες θα εκχωρηθούν οι υπηρεσίες καθαριότητας θα απασχολούν φθηνή και ανασφάλιστη εργασία, που θα παρέχεται κυρίως από απροστάτευτους και εγκαταλελειμμένους στην τύχη τους οικονομικούς μετανάστες. Η ιδιωτικοποίηση της υπηρεσίας καθαριότητας σε συνδυασμό με τις απολύσεις έμπειρων εργαζομένων στον συγκεκριμένο τομέα και με την εκτεταμένη απασχόληση του προαναφερόμενου «φθηνού» προσωπικού, είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα συμβάλει καθοριστικά στην αύξηση της τοπικής ανεργίας.

ΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η εκχώρηση των δημοτικών υπηρεσιών καθαριότητας έχει αρνητικό πρόσημο τόσο ως προς τα δημοσιονομικά και εν γένει την τοπική οικονομία όσο και ως προς την κοινωνία.

Η αναμόρφωση της δομής και της λειτουργίας των δημοτικών υπηρεσιών στην αποκλειστική και μοναδική κατεύθυνση εξυπηρέτησης του δημοσίου συμφέροντος και του κοινωνικού οφέλους καθώς και η κατοχύρωση της εργασιακής ασφάλειας των εργαζομένων, αποτελούν τους καθοριστικούς ικανούς και αναγκαίους όρους για την ποιοτική αναβάθμιση της διαχείρισης της καθαριότητας με ένα κοινωνικά ανεκτό λειτουργικό κόστος.

Ερυθρές 19η Οκτωβρίου 2019

Παναγιώτης Απ. Κουτσουλέλος

Μέλος της Επιτροπής Διοικητικής Υποστήριξης του Συμβουλίου της Κοινότητας Ερυθρών

ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΕΡΥΘΡΩΝ: 3 βήματα μπροστά κανένα πίσω

Φαίνεται τελικά, ότι ο 1½, μήνας περίπου, που έχει παρέλθει από την ανάληψη των διοικητικών του καθηκόντων, ήταν υπεραρκετός για το Συμβούλιο της Κοινότητας Ερυθρών προκειμένου να προωθήσει προς άμεση εφαρμογή τις βασικές προγραμματικές του θέσεις. Τούτο οφείλεται κυρίως στην συγκροτημένη και χωρίς παρεκκλίσεις καταβολή επίμοχθης προσπάθειας, που καταβάλουν τα μέλη του Κοινοτικού Οργάνου και οι εθελοντές συμπολίτες μας, που το πλαισιώνουν στηρίζοντας το όλο πρωτοφανές, και όχι μόνο για την επικράτεια του Δήμου Μάνδρας Ειδυλλίας, εγχείρημα. Εγχείρημα, που λαμβάνει διαστάσεις κατορθώματος, αν πέρα από το συντομότατο χρονικό διάστημα άμεσης υλοποίησης, ληφθεί περαιτέρω υπόψη και η κατάσταση, αν όχι διοικητικής κατάρρευσης, τουλάχιστον αποδιάρθρωσης, που παρελήφθη ως «βεβαρημένη κληρονομία», από την απελθούσα Δημοτική Αρχή.

Σε τι έγκειται όμως το έργο του Κοινοτικού Συμβουλίου Ερυθρών κατά το λίαν βραχύ χρονικό διάστημα, κατά το οποίο ασκεί τα καθήκοντά του;

Η παράταξη «ΕΡΥΘΡΕΣ ξανά μπροστά», μετά την μεγαλειώδη, πρωτόγνωρη και συντριπτική της επιτυχία στις εκλογές της 26ης Μαΐου 2019, ως πλειοψηφία του Κοινοτικού Συμβουλίου, κατάρτισε ένα περιεκτικό πρόγραμμα για τις πρώτες 100 ημέρες της τοπικής διακυβέρνησης. Το πρόγραμμα αυτό επικεντρωνόταν σε τρείς (3) βασικούς άξονες – βήματα, που αφορούν την θεσμική συγκρότηση της Κοινότητας με βάση τη συμμετοχή του πολίτη, την ανάπτυξη πρωτοβουλιών και δράσεων για την καθοριστική σύμπραξη της Κοινότητας με τη Δημοτική Αρχή ως προς την κατάρτιση αναπτυξιακών προγραμμάτων και στην μεταβίβαση αρμοδιοτήτων στο πλαίσιο της αρχής σχετικής αυτονομίας. Οι άξονες  αυτοί τέθηκαν από το Κοινοτικό Συμβούλιο της Κοινότητας Ερυθρών προς άμεση εφαρμογή. Ειδικότερα:

1.- Στις 10 Σεπτεμβρίου 2019, το Κοινοτικό Συμβούλιο Ερυθρών, έλαβε απόφαση, με την οποία πρότεινε προς έγκριση από το Δημοτικό Συμβούλιο τον Κανονισμό Λειτουργίας των Κοινοτικών Οργάνων. Με τον προτεινόμενο Κανονισμό, μεταξύ πολλών άλλων, αναδεικνυόταν η Συνέλευση των Κατοίκων ως το ουσιαστικά ανώτερο όργανο της Κοινότητας, που λειτουργεί με συγκεκριμένες οργανωτικές διαδικασίες, ενώ περαιτέρω ορίσθηκαν θεματικές επιτροπές (λ.χ. για την διοικητική υποστήριξη, για την παιδεία, τον πολιτισμό, το περιβάλλον, την απασχόληση  κ.λ.π.), στις οποίες ορίζεται η ευρεία  συμμετοχή των πολιτών προς υποστήριξη του κοινοτικού έργου. Κατά τον τρόπο αυτόν προβλέφθηκαν θεσμικά, για πρώτη φορά στην ιστορία του τόπου,  μορφές εφαρμογής  άμεσης δημοκρατίας, που αποτελεί και την πρωταρχική διακηρυκτική αρχή της πλειοψηφίας Συμβουλίου. Ήδη η πρώτη Συνέλευση των Κατοίκων της Κοινότητας έχει προγραμματισθεί να συνεδριάσει στις 25.10.2019 με κύριο θέμα την λήψη αποφάσεων σχετικά με το προτεινόμενο επιχειρησιακό πρόγραμμα του Δήμου, ενώ περαιτέρω έχουν συγκροτηθεί με τη συμμετοχή πολιτών οι επιτροπές διοικητικής υποστήριξης, παιδείας και πολιτισμού. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την ίδια συνεδρίαση το Κοινοτικό Συμβούλιο, με σχετική του απόφαση, ζήτησε από τη Δημοτική Αρχή, τον καθορισμό ορίων του ύψους του προϋπολογισμού δαπανών της Κοινότητας Ερυθρών προκειμένου να διασφαλιστούν οι ικανοί και αναγκαίοι πόροι για την κάλυψη στοιχειωδών αναγκών, που αφορούν κυρίως διαχείριση και επίλυση προβλημάτων καθημερινότητας.       

2.- Στις 03.10.2019 το Κοινοτικό Συμβούλιο έλαβε απόφαση επί του δημοτικού τεχνικού προγράμματος του έτους 2020, υποβάλλοντας διεκδικητική και φιλόδοξη πρόταση, που περιλαμβάνει  23 έργα και μελέτες, που θα συμβάλλουν σημαντικά στην αναπτυξιακή προοπτική του τόπου. Παράλληλα κάλεσε την δημοτική αρχή να  αξιοποιήσει τις πρόσφατες νομοθετικές αλλαγές ως προς τα κριτήρια κατανομής των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων και να αξιώσει με βάση τις γεωμορφολογικές ιδιομορφίες του Δήμου μας, την χωρική έκταση αυτού, τις κλιματολογικές συνθήκες και τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά, το μήκος και την βατότητα του υφιστάμενου οδικού δικτύου και το επίπεδο των βασικών υποδομών, το ποσό που αντιστοιχεί στις πραγματικές μας ανάγκες. Περαιτέρω το Κοινοτικό Συμβούλιο στις 11.10.2019, με απόφασή του, όρισε το  σχέδιο (προτάσεις) για το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα 2020 – 2024, που αφορά την εδαφική έκταση της Κοινότητας. Στην πρόταση αυτή, η οποία σημειωτέον θα υποβληθεί προς έγκριση από τη Συνέλευση των Κατοίκων,  περιλαμβάνονται στρατηγικής σημασίας έργα, η εκτέλεση των οποίων εξυπηρετεί το αναπτυξιακό όραμα του τόπου μας. Ποιο είναι αυτό το όραμα και πως προσδιορίζεται επακριβώς; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό βρίσκεται στην ίδια την απόφαση του Συμβουλίου, όπου και αναλύεται και ο σκοπός του προτεινόμενου σχεδίου. Την μεταφέρω αυτολεξεί : 

«Σκοπός της πρότασής μας δεν είναι μόνον να αναστρέψουμε την αναπτυξιακά καθοδική πορεία των Ερυθρών, αλλά κυρίως να δημιουργήσουμε τις ικανές και αναγκαίες υλικοτεχνικές και κοινωνικές υποδομές, που  θα αναδείξουν την Κοινότητά μας σε βιώσιμο, διαρκώς αναπτυσσόμενο, κοινωνικό χώρο και σε παραγωγικό και διοικητικό κέντρο, που θα εξυπηρετεί πολλαπλές ανάγκες της ευρύτερης περιοχής. Η πρότασή μας αποβλέπει να αναμορφώσει και να αναδείξει τις Ερυθρές και πάλι ως «κεφαλοχώρι» με την αξιοποίηση των νέων κοινωνικών – παραγωγικών δραστηριοτήτων, των θεσμών συμμετοχής των πολιτών, των σύγχρονων μεθόδων της διοικητικής επιστήμης και των νέων τεχνολογιών. Με λίγα λόγια η πρότασή μας συντείνει στην ανάδειξη των Ερυθρών σε ένα mini αναπτυσσόμενο μητροπολιτικό κέντρο – κοινωνικό σημείο της ημιορεινής και ορεινής Μάνδρας Ειδυλλίας.»

3.- Η Επιτροπή Διοικητικής Υποστήριξης του Κοινοτικού Συμβουλίου, έχει ήδη καταρτίσει σχέδιο πρότασης για τη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από τα Δημοτικά στα Κοινοτικά Όργανα. Στο σχέδιο αυτό, που πρόκειται να τεθεί προς περαιτέρω επεξεργασία και έγκριση από το Κοινοτικό Συμβούλιο, στην αμέσως επόμενη συνεδρίασή του, προβλέπεται μεταβίβαση αρμοδιοτήτων, που σχετίζονται με τη χρήση κοινοχρήστων και δημοτικών χώρων, με την εφαρμογή του ρυμοτομικού σχεδίου, με τις κυκλοφοριακές ρυθμίσεις και την διαχείριση επίλυσης προβλημάτων απρόβλεπτου ή επείγοντος χαρακτήρα.

Οι τρείς προαναφερόμενες κατηγορίες δράσεων, που υλοποιεί το Κοινοτικό Συμβούλιο, δεν αποτελούν παρά ουσιαστικά βήματα, που συμβάλλουν στην ανάδειξη της Κοινότητάς μας σε δημιουργικό θεσμό ενδοδημοτικής αποκέντρωσης και λαϊκής συμμετοχής, που έχει δυναμικά και όχι στατικά χαρακτηριστικά. Πρόκειται για βήματα, που ωθούν τον τόπο μας σε προοδευτική κατεύθυνση και που θέτουν τα ερείσματα για την υλοποίηση του αναπτυξιακού μας οράματος.

Μας παρέχεται συνεπώς το δικαίωμα να ισχυρισθούμε, όλοι εμείς, που συμμετέχουμε, καθ΄ οιονδήποτε τρόπο, σε αυτό το, σε εξέλιξη, πείραμα δημοκρατίας και ανάπτυξης, ότι το Κοινοτικό Συμβούλιο βρίσκεται σε πολύ καλή πορεία εφαρμογής των προγραμματικών του θέσεων. Μία πορεία όπου έχουν γίνει τρία σημαντικά βήματα προς τα εμπρός και κανένα προς τα πίσω……

Ερυθρές 12.10.2019

Παναγιώτης Απ. Κουτσουλέλος

Μέλος της Επιτροπής Διοικητικής Υποστήριξης του Κοινοτικού Συμβουλίου Ερυθρών